از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم؟ علائم و درمان
زمان تقریبی مطالعه: 18 دقیقهزگیل تناسلی به عنوان یکی از رایج‌ترین بیماری‌های ویروسی در لایه بیرونی اعضای تناسلی مردان و زنان شناخته می‌شود. این مشکل به دلیل ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV ایجاد می‌شود که از طریق روابط جنسی منتقل می‌شود. عموماً افراد فعال جنسی که از روابط جنسی بدون استفاده از کاندوم استفاده می‌کنند، حداقل یک بار در طول زندگی خود به HPV آلوده می‌شوند. اما چه چیزی HPV است؟ HPV عامل اصلی بیماری ویروسی زگیل تناسلی است و از طریق روابط جنسی منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند اندام‌های تناسلی مردان و زنان را درگیر کند. اگر شما قبلاً به این بیماری مبتلا شده‌اید و می‌خواهید بدانید که چگونه این بیماری منتقل می‌شود یا درمان دقیق زگیل تناسلی چیست، به مطالب ما در پایان این مقاله از ارسطو توجه کنید. هدف از این راهنمای جامع، روشن کردن مسیر تشخیص است؛ از تمایز ضایعات بی‌خطر از زگیل‌های واقعی گرفته تا معرفی روش‌های قطعی تشخیصی در مراکز پزشکی. با آگاهی، می‌توان از مرحله شک و تردید عبور کرد و به مدیریت آگاهانه و به‌موقع بیماری رسید. این راهنما به شما کمک می‌کند تا بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید و چه آزمایش‌هایی برای ارزیابی کامل سلامتی شما ضروری است.
زگیل تناسلی چیست؟
زگیل تناسلی (Genital warts) نوعی عفونت جنسی (STI) است که به وسیله ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود و منجر به تشکیل برجستگی‌های کوچک یا در حال رشد در داخل و اطراف اعضای تناسلی مردان و زنان می‌شود. اغلب افراد مبتلا به این ویروس هیچ علامت ظاهری ندارند، و تنها حدود 10 درصد از آن‌ها علائم زگیل تناسلی را تجربه می‌کنند. برای تشخیص زگیل تناسلی از سایر عفونت‌های پوستی، باید توجه داشته باشید که همه برجستگی‌های پوستی به معنی زگیل نیستند. به منظور اطمینان از اینکه ضایعات پوستی شما واقعاً مربوط به زگیل تناسلی هستند، میتوانید آزمون بیماری‌های جنسی را در منزل انجام داده و یا به متخصصان پوست و مو مشاوره بگیرید.
زگیل تناسلی چه شکلی است؟
تشخیص زگیل تناسلی معمولاً با معاینه بصری آغاز می‌شود، اما شکل ظاهری این ضایعات می‌تواند بسیار متغیر باشد. آگاهی از شکل رایج و محل بروز آن‌ها، می‌تواند اولین قدم در جهت تشخیص را فراهم کند. زگیل‌های تناسلی ضایعاتی هستند که معمولاً به صورت برجستگی‌های کوچک، نرم و گوشتی ظاهر می‌شوند که رنگ آن‌ها ممکن است همرنگ پوست، صورتی یا کمی قهوه‌ای باشد. در بسیاری از موارد، این برجستگی‌ها به صورت خوشه‌ای رشد می‌کنند و ظاهری شبیه به “گل کلم” پیدا می‌کنند. با این حال، ضایعات می‌توانند به صورت تک و منفرد نیز مشاهده شوند و در برخی بیماران کاملاً صاف و مسطح (نامرئی با چشم غیرمسلح) باشند. نکته‌ای که اغلب باعث آرامش بیماران می‌شود، این است که زگیل‌های تناسلی در بیشتر مواقع، بدون درد هستند.
محل‌های بروز زگیل‌های تناسلی در زنان شامل فرج (ولو)، اطراف دهانه واژن، داخل واژن، دهانه رحم، و همچنین اطراف و داخل مقعد است. در مردان، این ضایعات معمولاً روی آلت تناسلی (به ویژه در ناحیه ختنه گاه)، کیسه بیضه و اطراف مقعد دیده می‌شوند. علائمی که ممکن است همراه با زگیل‌های تناسلی ظاهر شوند، اغلب ناشی از تحریک فیزیکی ضایعه هستند، مانند خارش یا سوزش خفیف ، یا خونریزی خفیف که در اثر خراشیدگی یا مقاربت رخ می‌دهد. در صورت مشاهده هرگونه برآمدگی گوشتی یا صورتی در این نواحی، توصیه می‌شود برای تشخیص دقیق به پزشک متخصص مراجعه شود.
اهمیت تشخیص زودهنگام HPV
وقتی زگیل‌ها در مراحل ابتدایی و کوچک شناسایی می‌شوند، مداخلات درمانی ساده‌تر و مؤثرتر خواهند بود. ضایعات کوچک را می‌توان اغلب با روش‌هایی مانند کرایوتراپی یا لیزر درمانی در تعداد جلسات کمتری از بین برد. در مقابل، خوشه‌های بزرگ یا ضایعاتی که عمیق‌تر نفوذ کرده‌اند، ممکن است نیاز به درمان‌های تهاجمی‌تر داشته باشند. علاوه بر این، شناسایی و حذف ضایعات زگیلی قابل رؤیت، خطر انتقال ویروس به شریک جنسی را به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. این اقدام نه تنها برای خود فرد، بلکه برای حفظ سلامت شریک جنسی او نیز حیاتی است.
تشخیص زگیل تناسلی با معاینه
پزشکان معمولاً می‌توانند زگیل تناسلی را از طریق معاینه فیزیکی که شامل بررسی نواحی تناسلی و رکتوم است، تشخیص دهند. برخی از انواع HPV می‌توانند دهانه رحم را تحت تأثیر قرار دهند، به همین دلیل پزشکان از آزمایش پاپ اسمیر در خانم‌ها برای بررسی تغییرات سلول‌های دهانه رحم استفاده می‌کنند. انجام تست پاپ هر سه سال یکبار به شناسایی تغییرات اولیه در سلول‌های دهانه رحم که می‌تواند منجر به سلول‌های پیش‌سرطانی یا سرطانی شود، کمک می‌کند. در صورت مشکوک بودن به HPV، یا اگر بالای 30 سال دارید و از نظر جنسی فعال هستید، پزشک ممکن است آزمایش DNA HPV را انجام دهد تا نوع ویروس را مشخص کند. زگیل‌های تناسلی در اندازه‌های مختلف و با سطوح مختلف صاف یا برجسته دیده می‌شوند. ممکن است یک زگیل داشته باشید یا چندین زگیل که به‌صورت خوشه‌ای در ناحیه تناسلی شما ظاهر شوند. زگیل‌های تناسلی معمولاً در ناحیه فرج، آلت تناسلی مردانه، دهانه رحم، واژن، کیسه بیضه، مجرای ادرار، دهان، گلو یا مقعد مشاهده می‌شوند.
اگرچه بیشتر زگیل‌ها علائمی ایجاد نمی‌کنند، برخی افراد ممکن است علائمی مانند خارش، خونریزی واژن یا مجاری ادرار و ناراحتی را تجربه کنند. همچنین، زنان ممکن است ترشحات واژینال اضافی داشته باشند. اگر متوجه هر یک از این علائم، ضایعات یا برجستگی‌ها در ناحیه تناسلی خود شدید، به پزشک متخصص زنان و زایمان یا اورولوژیست مراجعه کنید. متخصص زنان معاینه لگن انجام می‌دهد و دهانه رحم، واژن، فرج، مقعد، رکتوم و در صورت لزوم دهان را بررسی می‌کند. متخصص اورولوژی نیز آلت تناسلی مردانه، کیسه بیضه، مقعد، رکتوم و در صورت لزوم دهان را از نظر وجود زگیل تناسلی معاینه می‌کند. برخی زگیل‌های تناسلی بسیار کوچک هستند و در معاینه بالینی و فیزیکی دیده نمی‌شوند. اگر دچار خارش، خونریزی یا ناراحتی خفیف هستید و پزشک مشکوک به زگیل تناسلی است، ممکن است نیاز به نمونه‌برداری بافت از ناحیه آسیب دیده و ارسال آن به آزمایشگاه باشد. پزشک معمولاً با معاینه فیزیکی و مشاهده زائده‌های ایجاد شده، زگیل‌های تناسلی خارجی را تشخیص می‌دهد. در برخی موارد، برای تأیید تشخیص، نمونه‌برداری انجام می‌شود. تشخیص زگیل‌های تناسلی داخلی پیچیده‌تر است. پزشکان از آزمایشات زیر برای تشخیص زگیل تناسلی استفاده می‌کنند
معاینه لگن
پزشک ممکن است به عنوان بخشی از معاینه لگن و بررسی تغییرات دهانه رحم، تست پاپ اسمیر تجویز کند. همچنین ممکن است برای نمونه‌برداری از واژن و دهانه رحم از کولپوسکوپی استفاده شود. اگر نتایج تست پاپ اسمیر، سلول‌های غیرطبیعی روی دهانه رحم را نشان دهد یا نتایج آزمایش غربالگری نشان‌دهنده عفونت با یکی از سویه‌های پرخطر HPV باشد، پزشک ممکن است کولپوسکوپی را انجام دهد.
اگر آزمایش پاپ اسمیر یا بیوپسی از کولپوسکوپی، تغییرات پیش‌سرطانی را در سلول‌های دهانه رحم نشان دهد، پزشک ممکن است بیوپسی مخروطی را انجام دهد. در این روش، یک بافت مخروطی شکل از دهانه رحم، شامل کانال دهانه رحم، برداشته می‌شود تا این بافت از نظر ناهنجاری‌ها در زیر میکروسکوپ بررسی شود. این روش تحت بیهوشی عمومی یا بیهوشی نخاعی در بیمارستان انجام می‌شود.
موقعیت زگیل تناسلی
زگیل‌های تناسلی اغلب در مناطق مرطوب ناحیه تناسلی ظاهر می‌شوند. آن‌ها ممکن است به صورت برجستگی‌های کوچک و گوشتی با ظاهری مشابه گل کلم بروز کنند. اغلب زگیل‌های تناسلی از سطح پوست بالاتر آمده و سپس به صورت صاف رشد می‌کنند. این زگیل‌ها رنگی مشابه رنگ پوست (صورتی یا قهوه‌ای روشن) دارند. مناطق زیر به طور معمول تحت تأثیر این عفونت قرار می‌گیرند:
- مقعد
- رکتوم
- کشاله ران
- لب، دهان، زبان یا گلو
- آلت تناسلی مردانه و زنانه، کیسه بیضه
- واژن (فضای داخلی)، فرج، لب‌های واژن (لب‌های بزرگ و کوچک)، و دهانه رحم
چگونه ویروس HPV منتقل می‌شود؟
ویروس HPV به شدت عدوانی است و حتی در صورتی که علائمی نداشته باشد یا زگیل‌ها درمان شوند، هنوز می‌تواند منتقل شود. اما این ویروس از طریق همه مسیرها منتقل نمی‌شود. راه‌های اصلی انتقال ویروس زگیل تناسلی (HPV) از طریق روابط جنسی بدون محافظت است. واقعاً هنگام روابط جنسی واژینال، دهانی و مقعدی، برخورد پوست با مخاط آلوده می‌تواند به انتقال این بیماری منجر شود. به همین دلیل نواحی آسیب‌پذیر مانند دهان، زبان و گلو نیز ممکن است هنگام رابطه جنسی دهانی درگیر شوند.
انتقال زگیل تناسلی از تخت معاینه
بسیاری از افراد در مواجهه با HPV، نگران راه‌های انتقال غیر جنسی هستند، به ویژه زمانی که در محیط‌های عمومی یا کلینیک‌ها قرار می‌گیرند. این نگرانی‌ها باید با حقایق علمی روشن‌سازی شوند.
اصلی‌ترین و غالب‌ترین راه انتقال ویروس HPV، تماس نزدیک پوست به پوست در حین فعالیت‌های جنسی (واژینال، مقعدی یا دهانی) است. این ویروس برای آلوده کردن موفقیت‌آمیز سلول‌های جدید، نیاز به غلظت مشخص و تماس مستقیم دارد. HPV به عنوان یک ویروس مقاوم و آب‌دوست، می‌تواند برای مدت کوتاهی خارج از بدن زنده بماند. طول عمر آن روی سطوح مختلف، بسته به رطوبت و دما، متفاوت است و ممکن است از چند ساعت تا حداکثر یک هفته طول بکشد. با این حال، باید توجه داشت که در تماس با مواد ضدعفونی‌کننده و الکل، ویروس فوراً از بین می‌رود.
خطر در محیط‌های پزشکی و عمومی
در خصوص محیط‌های پزشکی، باید بر پروتکل‌های بهداشتی سختگیرانه تأکید کرد. کلینیک‌ها و مطب‌های تخصصی از مواد ضدعفونی‌کننده قوی برای تمیز کردن تجهیزات و سطوح (از جمله تخت‌های معاینه) استفاده می‌کنند. بنابراین، خطر انتقال HPV از طریق تخت معاینه یا وسایل استریل شده تقریباً غیرممکن است. همچنین، در مورد انتقال از طریق محیط‌های عمومی مانند استخر، جکوزی یا سونا، در حالی که این محیط‌ها گرم و مرطوب هستند و می‌توانند محلی برای رشد برخی پاتوژن‌های پوستی باشند ، انتقال سویه‌های عامل زگیل تناسلی (HPV تیپ ۶ و ۱۱) از طریق آب استخر، بسیار بعید تلقی می‌شود. زگیل‌هایی که گاهی اوقات در استخرها منتقل می‌شوند، اغلب زگیل‌های معمولی کف پا هستند که سویه‌های متفاوتی از HPV دارند. وجود کلر در آب و رعایت بهداشت فردی، ریسک انتقال را به حداقل می‌رساند.
آنچه از این موضوع برداشت می‌شود، تفاوت بین ریسک تئوریک و ریسک بالینی است. اگرچه ویروس می‌تواند برای مدتی روی سطوح زنده بماند، اما برای ایجاد یک عفونت جدید، نیاز به شرایط خاص و تماس طولانی مدت است. بنابراین، نباید اضطراب ناشی از نگرانی‌های غیرضروری در مورد محیط‌های ضدعفونی شده، فرآیند تشخیص و درمان را به تأخیر بیندازد.
تشخیص زگیل تناسلی در خانه
علائم این عارضه به صورت فوری پس از آلودگی به ویروس HPV ظاهر نمی‌شوند. معمولاً حدود چند هفته طول می‌کشد تا ضایعات پوستی شبیه به گل‌کلم به صورت تکی یا خوشه‌ای شکل بگیرند. اگر این ضایعات را لمس کنید، ممکن است برجستگی گوشتی نرم و نسبتاً صافی که اغلب همرنگ با پوست یا کمی تیره‌تر است، را احساس کنید. در این صورت میتوانید راهکارهای تشخیص hpv در منزل را تست نمایید و یا از خدمات ویزیت پزشک در منزل استفاده کنید. البته پیشنهاد میکنیم که در صورت ابتلا به زگیل تناسلی حتما به متخصص مراجعه نمایید. تشخیص زودهنگام توسط خود فرد می‌تواند محرک مراجعه سریع به پزشک باشد، اما نباید به تشخیص قطعی خانگی اکتفا کرد.
خودآزمایی اولیه
اولین قدم برای تشخیص، معاینه فیزیکی دقیق است. فرد می‌تواند با استفاده از یک آینه و نور کافی، نواحی تناسلی، مقعد و کشاله ران را بررسی کند. در این مرحله باید به دنبال هرگونه برجستگی، تغییر رنگ یا بافت جدیدی بود که پیش از این وجود نداشته است. ارزیابی اولیه شامل توجه به ویژگی‌های ظاهری ضایعه، مانند نرم یا سفت بودن آن، رنگ (گوشتی، صورتی یا قرمز)، و وجود علائمی چون درد یا ترشح است.
محدودیت‌های تشخیص خانگی
اگرچه معاینه اولیه مهم است، اما تشخیص خانگی محدودیت‌های جدی دارد:
- ضایعات نامرئی: زگیل‌های مسطح، یا آن‌هایی که در داخل واژن، مجرای ادرار یا روی دهانه رحم قرار دارند، با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند.
- ریسک تشخیص اشتباه (تشخیص افتراقی): ناحیه تناسلی مستعد بسیاری از ضایعات پوستی دیگر است که کاملاً بی‌خطر هستند، از جمله پاپول‌های مرواریدی، دانه‌های فوردایس، اسکین تگ‌ها یا کیست‌های کوچک. تفکیک زگیل تناسلی از این ضایعات تنها توسط متخصص پوست یا اورولوژیست امکان‌پذیر است.
- خطر خوددرمانی: نگرانی بزرگ، اقدام به خوددرمانی‌های غیرعلمی است. استفاده از مواد شیمیایی خانگی یا روش‌هایی مانند واجبی روی زگیل‌ها، نه تنها ویروس را درمان نمی‌کند، بلکه می‌تواند منجر به زخم، عفونت، التهاب شدید و حتی پخش شدن ضایعات در نواحی اطراف شود.
به طور خلاصه، خودآزمایی می‌تواند منجر به مشاهده و هوشیاری شود، اما تشخیص قطعی و صحیح، نیازمند ارزیابی بالینی توسط متخصص است.
تشخیص زگیل تناسلی با سرکه
تست سرکه یا تست اسید استیک یک روش خانگی است که در اینترنت به وفور مطرح شده است، اما متخصصان قویاً در مورد اعتماد به نتایج آن هشدار می‌دهند. در این روش، از محلول اسید استیک ضعیف (سرکه سفید یا سیب) برای شستشوی ناحیه مشکوک استفاده می‌شود. اگر ضایعه‌ای به ویروس HPV آلوده باشد، ممکن است به دلیل تراکم بالای پروتئین هسته‌ای در سلول‌های زگیل، پس از چند دقیقه سفید شود (پدیده Aceto-whitening). این تکنیک در محیط بالینی، گاهی توسط پزشک و معمولاً تحت کولپوسکوپی برای بهتر دیدن ضایعات مسطح، به کار می‌رود. علیرغم شهرت این روش، نباید نتایج آن را قطعی دانست، به‌خصوص در استفاده خانگی:
- مثبت کاذب بالا: این مهم‌ترین محدودیت است. بسیاری از شرایط طبیعی و بی‌خطر پوستی ناحیه تناسلی، مانند نواحی التهابی، پوست تازه خراشیده شده، یا دانه‌های فوردایس، در مواجهه با سرکه سفید می‌شوند. سفید شدن به هیچ عنوان اثبات‌کننده قطعی زگیل تناسلی نیست.
- ایجاد سوزش و التهاب: اسید استیک می‌تواند باعث تحریک شدید، سوزش و قرمزی پوست حساس ناحیه تناسلی شود.
- عدم تشخیص نوع ویروس: حتی اگر زگیل تأیید شود، تست سرکه هیچ اطلاعاتی در مورد سویه ویروس (کم‌خطر یا پرخطر) به دست نمی‌دهد.
با توجه به این موارد، تست سرکه یک ابزار تشخیصی قابل اعتماد در خانه نیست و تنها می‌تواند اضطراب بیمار را افزایش دهد. تشخیص قطعی زگیل و تعیین نوع HPV، تنها از طریق معاینه فیزیکی و آزمایش‌های بافتی یا مولکولی امکان‌پذیر است.
از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم یا تبخال؟
تبخال تناسلی (Herpes Simplex Virus – HSV) و زگیل تناسلی (HPV) هر دو عفونت‌های مقاربتی ویروسی هستند، اما تظاهرات بالینی و مدیریت آن‌ها کاملاً متفاوت است. زگیل تناسلی ناشی از ویروس HPV است که منجر به ایجاد ضایعات گوشتی و برجسته (شبیه گل کلم) می‌شود و معمولاً بدون درد است. در مقابل، تبخال تناسلی ناشی از ویروس HSV (اغلب تیپ ۲) است. مشخصه تبخال، ظهور ناگهانی گروهی از تاول‌های کوچک و پر از مایع است که به سرعت پاره شده و تبدیل به زخم‌های باز و بسیار دردناک می‌شوند. این زخم‌ها معمولاً همراه با سوزش، احساس سوزن‌سوزن شدن و ناراحتی شدید هستند.
این تفاوت در نوع ضایعه و احساس همراه آن، مسیر درمانی را به کلی تغییر می‌دهد. تبخال تناسلی یک بیماری عودکننده است که با داروهای ضد ویروسی (برای مدیریت دوره‌های فعال) درمان می‌شود، در حالی که HPV نیاز به حذف فیزیکی زگیل‌ها دارد. همچنین، برخلاف HPV (به‌ویژه انواع پرخطر ۱۶ و ۱۸) که با خطر سرطان دهانه رحم و مقعد مرتبط است، تبخال تناسلی با افزایش خطر سرطان‌های جنسی همراه نیست. بنابراین، تشخیص صحیح بین این دو بیماری برای تعیین راهکار درمانی بلندمدت و ارزیابی ریسک‌های آینده، حیاتی است.
از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم یا جوش؟
تفکیک زگیل تناسلی از جوش‌های تناسلی (فولیکولیت، آکنه یا کیست‌های زیرپوستی) برای یک تشخیص اولیه صحیح، بسیار حیاتی است. این دو ضایعه تفاوت‌های مشخصی در ظاهر و احساس دارند:
| ویژگی | زگیل تناسلی (HPV) | جوش / آکنه تناسلی |
| ظاهر ضایعه | برجستگی‌های گوشتی، صورتی یا همرنگ پوست، ممکن است شبیه گل کلم باشد. | توده‌های قرمز و ملتهب، با مرکز سفید یا زرد چرکی. |
| میزان درد | اغلب بدون درد و علامت است، مگر در صورت تحریک یا خراشیدگی. | معمولاً همراه با درد، سوزش، التهاب و حساسیت به لمس است. |
| ماندگاری | خودبه‌خود از بین نمی‌رود و نیاز به مداخله پزشکی دارد. | معمولاً در عرض چند روز تا یک هفته به‌طور خودبه‌خودی بهبود می‌یابد. |
| ریشه بیماری | عفونت ویروس پاپیلومای انسانی. | بسته شدن منافذ پوست، التهاب یا عفونت باکتریایی فولیکول مو. |
تفاوت اصلی در ماهیت ضایعه نهفته است: زگیل یک زائده گوشتی و بافت‌مانند است که به دلیل رشد غیرطبیعی سلول‌های اپیدرم ایجاد می‌شود. در مقابل، جوش تناسلی یک برآمدگی چرکین و ملتهب است که ریشه التهابی و عفونی دارد. در صورتی که ضایعه‌ای مشاهده شود که قرمز، ملتهب و چرکی باشد، احتمال جوش بودن آن بسیار بالاست. اما اگر زائده‌ای گوشتی، بدون درد و پایدار (طی چند هفته از بین نرفته است) باشد، باید احتمال زگیل تناسلی را جدی گرفت. تشخیص افتراقی دقیق توسط پزشک می‌تواند سایر ضایعات مهم مانند کوندیلوما لاتا (ناشی از سیفلیس) یا ضایعات آنژیوکراتوم را نیز رد کند.
انواع زگیل تناسلی (Genital warts)
ویروس HPV، عامل اصلی بروز این بیماری، بیش از ۱۰۰ تیپ مختلف دارد. عمدتاً سویه‌های ۶ و ۱۱ این ویروس عامل اصلی بروز زگیل‌های تناسلی در مردان و زنان هستند.
تیپ‌های مختلف hpv را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- ویروس HPV کم خطر: در این موارد، ویروس HPV باعث ایجاد زگیل تناسلی در واژن، آلت تناسلی و مقعد می‌شود.
- ویروس HPV پرخطر: در این موارد، ویروس پاپیلومای انسانی علاوه بر ایجاد ضایعات پوستی در ناحیه تناسلی، باعث بروز سرطان در دهانه رحم یا واژن می‌شود.
علائم زگیل تناسلی
گاهی اوقات ویروس HPV در بدن شما وجود دارد اما علائم و نشانه‌های بیماری یک هفته تا چند ماه بعد از آلودگی ظاهر می‌شوند. زگیل‌های تناسلی معمولاً دردناک نیستند، اما گاهی اوقات همراه با علائم زیر هستند:
- درد و ناراحتی
- احساس سوزش
- خونریزی خفیف
- ایجاد رطوبت اطراف زگیل
- خارش یا سوزش ناحیه تناسلی
تست HPV DNA (تعیین ژنوتیپ)
هنگامی که معاینه بالینی ضایعات پنهان را تأیید نمی‌کند یا نیاز به تعیین دقیق ماهیت ویروس است، تست‌های آزمایشگاهی پیشرفته‌ترین راهکارها را فراهم می‌کنند. تست DNA یا PCR، دقیق‌ترین راهکار تخصصی برای شناسایی ویروس پاپیلومای انسانی است. این آزمایش نه تنها وجود ماده ژنتیکی ویروس را در سلول‌های نمونه‌برداری شده تأیید می‌کند، بلکه نوع دقیق سویه (ژنوتایپ) آن را نیز مشخص می‌کند. هدف اصلی این تست، تعیین میزان خطر سرطان‌زایی است، به‌ویژه با شناسایی سویه‌های پرخطر مانند ۱۶ و ۱۸ که عامل بیش از ۷۰ درصد سرطان‌های دهانه رحم هستند. در زنان، نمونه‌گیری معمولاً از دهانه رحم انجام می‌شود و در مردان، ممکن است از نمونه بافت مشکوک (بیوپسی) استفاده شود. این تست سنگ بنای مدیریت ریسک سرطان‌زایی آتی در فرد آلوده را تشکیل می‌دهد.
آزمایش HPV در منزل
با توجه به حساسیت این موضوع و نگرانی کاربران درباره حفظ حریم خصوصی، امکان انجام نمونه‌گیری آزمایش HPV در محیط خانه به یک مزیت رقابتی در خدمات درمانی تبدیل شده است. خدمات آزمایش در منزل (با اعزام پرسنل متخصص) یا استفاده از کیت‌های جمع‌آوری نمونه، راحتی و حفظ حریم خصوصی بالایی را برای متقاضیان فراهم می‌کند. این روش برای افرادی که به مراکز تخصصی دسترسی کمتری دارند یا از حضور در آزمایشگاه‌ها به دلیل مسائل شخصی اجتناب می‌کنند، بسیار مفید است. علاوه بر این، خدمات در منزل اغلب با کاهش هزینه‌های پنهان همراه است و پاسخ‌دهی آنلاین را تضمین می‌کند.
تشخیص HPV در زنان
رویکرد تشخیص HPV در زنان، به‌ویژه بر شناسایی عفونت‌های پرخطر پنهان، متمرکز است که ممکن است زگیل قابل مشاهده‌ای ایجاد نکرده باشند. تشخیص در زنان با معاینه فیزیکی خارجی (بررسی فرج، واژن و مقعد) توسط متخصص زنان یا پوست آغاز می‌شود. برای شناسایی زگیل‌های داخلی، معاینه واژینال ضروری است. با این حال، مهم‌ترین بخش تشخیص برای زنان، فراتر از مشاهده ضایعات است و شامل غربالگری سرطان دهانه رحم است:
- پاپ اسمیر (Pap Smear): این آزمایش سلول‌های دهانه رحم را برای شناسایی هرگونه تغییر غیرطبیعی ناشی از HPV بررسی می‌کند.
- آزمایش HPV DNA: برای شناسایی وجود و نوع سویه‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی در سلول‌های دهانه رحم.
این دو تست اغلب به صورت همزمان (Co-testing) و به طور روتین برای زنان بالای ۳۰ سال توصیه می‌شود تا اطمینان حاصل شود که حتی اگر زگیل‌های کم‌خطر دیده نشوند، خطر ابتلا به سویه‌های پرخطر و پیش‌سرطان دهانه رحم مدیریت شده است. در واقع، اولویت تشخیص در زنان، پیشگیری فعال از سرطان دهانه رحم است.
تشخیص HPV در مردان
تشخیص HPV در مردان اغلب چالش‌برانگیزتر است، زیرا تست‌های غربالگری روتین برای مردان به اندازه زنان توسعه نیافته است و تشخیص عمدتاً بر مشاهده فیزیکی متکی است. متخصص اورولوژی یا متخصص پوست، ضایعات را روی آلت تناسلی (به ویژه سر آلت و زیر ختنه گاه)، کیسه بیضه و ناحیه مقعدی مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر ضایعات واضح باشند، تشخیص بالینی داده می‌شود. با این حال، از آنجایی که تست HPV DNA روتین در مردان توصیه نمی‌شود (به دلیل دقت کمتر در نمونه‌گیری)، در صورت مشاهده ضایعات مشکوک یا آتیپیک، برای تأیید قطعی نوع ضایعه و در صورت لزوم، تعیین سویه ویروس، نمونه‌برداری بافت (بیوپسی) انجام می‌شود.
از آنجایی که بسیاری از مردان بدون آگاهی حامل ویروس HPV هستند (به دلیل عدم غربالگری روتین یا عدم وجود زگیل قابل مشاهده)، یک مرد مبتلا یا مشکوک به HPV مسئولیت اخلاقی دارد که شریک جنسی خود را مطلع سازد. این اقدام به شریک جنسی زن امکان می‌دهد تا غربالگری‌های روتین خود (پاپ اسمیر و HPV DNA) را با جدیت بیشتری دنبال کند، که این امر برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم در او حیاتی است.
آیا زگیل تناسلی با معاینه مشخص می‌شود؟
بله، در بسیاری از موارد زگیل تناسلی با معاینه بالینی توسط پزشک مشخص می‌شود. اگر زگیل‌ها برجسته، خوشه‌ای (شبیه گل کلم) یا دارای مشخصات فیزیکی واضحی باشند، متخصص (زنان، اورولوژیست یا پوست) می‌تواند از طریق مشاهده بصری، تشخیص وجود زگیل تناسلی را تأیید کند. با این حال، تأیید وجود زگیل تناسلی با تشخیص نوع سویه ویروس متفاوت است. برای ضایعات کوچک، صاف، داخلی یا ضایعاتی که پزشک در تشخیص افتراقی آن‌ها دچار تردید است (مثلاً برای رد کردن ضایعات خوش‌خیم دیگر یا کوندیلوما لاتا)، معاینه بصری کافی نیست. در چنین مواردی، نیاز به ابزارهای تکمیلی مانند تست اسید استیک (برای برجسته کردن ضایعه)، کولپوسکوپی (برای بزرگنمایی نواحی داخلی) یا بیوپسی (برای تشخیص قطعی بافتی) ضروری است. بنابراین، معاینه فیزیکی اولین گام است، اما نه همیشه آخرین و قطعی‌ترین راه.
تشخیص زگیل تناسلی با پاپ اسمیر
اغلب کاربران در مورد ارتباط پاپ اسمیر و زگیل تناسلی سؤال می‌کنند و تصور می‌شود که پاپ اسمیر برای تشخیص زگیل‌های آشکار به کار می‌رود.
نقش غربالگری سرطان
پاپ اسمیر در درجه اول یک تست سیتولوژی است که برای بررسی سلول‌های جمع‌آوری شده از دهانه رحم طراحی شده است تا تغییرات پیش‌سرطانی (دیسپلازی) ناشی از عفونت HPV را شناسایی کند. این تست به صورت مستقیم برای تشخیص زگیل‌های خارجی که با چشم دیده می‌شوند، به کار نمی‌رود. با این حال، نتیجه غیرعادی پاپ اسمیر می‌تواند به طور غیرمستقیم نشان‌دهنده حضور ویروس HPV در ناحیه دهانه رحم باشد. اگر سلول‌های غیرعادی (مانند کویلوسیت‌ها) در نمونه پاپ اسمیر مشاهده شوند، پزشک معمولاً تست HPV DNA را به منظور تعیین نوع سویه ویروس و سپس کولپوسکوپی برای بررسی دقیق‌تر سلول‌های آسیب دیده، تجویز می‌کند. درک این نکته اهمیت دارد که پاپ اسمیر ابزاری برای تمرکز بر سلامت دهانه رحم در بلندمدت و پیشگیری از سرطان است.
نقش بیوپسی، کولپوسکوپی و تست DNA
برای رسیدن به یک تشخیص قطعی و ارزیابی کامل خطر بیماری، متخصصان از زنجیره‌ای از روش‌های تخصصی استفاده می‌کنند:
- تست DNA/PCR: این آزمایش، مهم‌ترین ابزار برای ژنوتیپینگ است؛ یعنی شناسایی دقیق نوع ویروس HPV (مانند ۱۶، ۱۸ و سایر انواع) که پایه مدیریت ریسک سرطان است.
- کولپوسکوپی: پس از دریافت نتیجه غیرعادی پاپ اسمیر یا تست HPV مثبت در زنان، کولپوسکوپی انجام می‌شود. در این روش، پزشک با استفاده از یک ابزار بزرگنمایی تخصصی (کولپوسکوپ) سطح دهانه رحم و واژن را با جزئیات بالا بررسی می‌کند و اغلب از محلول اسید استیک برای مشخص کردن نواحی غیرطبیعی استفاده می‌شود.
- بیوپسی (نمونه‌برداری بافت): اگر در طول کولپوسکوپی یا معاینه فیزیکی ضایعه‌ای مشکوک دیده شود، پزشک نمونه کوچکی از بافت را برمی‌دارد و آن را برای تحلیل پاتولوژی می‌فرستد. بیوپسی تنها راهکار تشخیص قطعی است. این آزمایش مشخص می‌کند که ضایعه صرفاً یک زگیل است، یک ضایعه پیش‌سرطانی (دیسپلازی) یا یک عارضه پوستی کاملاً بی‌خطر.
این سیر تشخیصی منطقی، از شناسایی حضور ویروس (تست DNA)، به مشاهده دقیق‌تر آسیب‌های سلولی (کولپوسکوپی) و در نهایت به تأیید بافتی ضایعه (بیوپسی) ختم می‌شود.
ویزیت متخصص زنان یا اورولوژی در منزل
حساسیت و شرم در مورد بیماری‌های مقاربتی، اغلب باعث می‌شود افراد از مراجعه به مراکز درمانی برای تشخیص خودداری کنند. خدمات پزشکی در منزل، یک راهکار مهم برای غلبه بر این موانع روانی است.
خدمات ویزیت متخصص اورولوژی (برای آقایان) و متخصص زنان (برای خانم‌ها) در محیط امن خانه، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی را به طور کامل برطرف می‌کند. متخصصان با تجهیزات لازم به منزل مراجعه کرده و معاینه فیزیکی اولیه را انجام می‌دهند.
علاوه بر معاینه، این خدمات امکان درخواست و انجام نمونه‌گیری برای آزمایش‌های تخصصی HPV DNA، آزمایش خون در منزل و سایر تست‌های لازم در همان محیط خانه را فراهم می‌کنند. این تسهیلات نه تنها به بیماران امکان می‌دهد که در فضایی راحت‌تر فرآیند تشخیص را طی کنند، بلکه با حذف موانع روانی و فیزیکی، شانس تشخیص و مدیریت زودهنگام بیماری‌های عفونی حساس را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
درمان زگیل تناسلی
این عارضه ممکن است به‌طور خودبخود بهبود یابد، زیرا سیستم ایمنی بدن می‌تواند با عفونتی که زگیل‌های تناسلی را ایجاد کرده، مبارزه کند. اما در اکثر موارد، آن‌ها می‌توانند بزرگتر شوند، تکثیر پیدا کنند یا ناراحتی شدید به وجود آورند. در این صورت، درمان زگیل تناسلی می‌تواند از انتشار عفونت جلوگیری کند. پزشک از روش‌های مختلفی برای حذف این ضایعات پوستی عفونی استفاده می‌کند، از جمله:
- کوتر الکتریکی: سوزاندن زگیل‌ها با جریان الکتریکی.
- انجماد: از بین بردن زگیل‌ها با سرمای درمانی با استفاده از نیتروژن مایع.
- درمان با لیزر: از بین بردن و قطع جریان خون رگ‌های خونی درون زگیل تناسلی با استفاده از نور لیزر.
- روش برش الکتروسرجری حلقه‌ای: برداشتن زگیل ها از روی دهانه رحم به روش LEEP با کمک حلقه سیمی و بار الکتریکی.
- پماد زگیل تناسلی: محلول یا کرم شیمیایی (مانند پماد آلدارا) جهت قطع جریان خون زیر زگیل‌ها (انواع مختلف این پمادها باید زیر نظر پزشک تجویز شوند).
- درمان دارویی: استفاده از محلول‌های اسیدی مانند اسید سالیسیلیک (TCA) و ژل پودوفیلاکس برای زگیل‌های روی پوست.
مهم است به‌یاد داشت که درمان زگیل‌های تناسلی قطعی ندارد و تنها می‌توان آن‌ها را کنترل کرد یا متوقف نمود. حتی اگر شما به ترتیب نه داشته باشید و زگیل‌ها برداشته شوند، همچنان ممکن است ویروس HPV را منتقل کنید.
| روش درمان | نحوه عملکرد | تعداد جلسات (تقریبی) | میزان موفقیت | احتمال برگشت |
| لیزر CO₂ | تخریب دقیق زگیل از ریشه با تبخیر بافت | ۱ جلسه | بالا (نزدیک ۱۰۰٪) | کم |
| کرایوتراپی (فریز) | انجماد و تخریب زگیل با نیتروژن مایع | ۳–۵ جلسه | متوسط تا خوب (۶۰-۷۰٪) | متوسط |
| الکتروکوتر | سوزاندن ضایعات با جریان الکتریکی | ۱–۲ جلسه | خوب (۷۰-۸۰٪) | متوسط |
| داروهای موضعی | تحریک سیستم ایمنی یا تخریب شیمیایی | چند هفته تا ماه | پایین (۳۰-۵۰٪) | متوسط |
یک نکته بسیار مهم این است که حذف ضایعه به این معنی نیست که ویروس کاملاً از بدن پاک شده است. ویروس می‌تواند در بافت‌های اطراف باقی بماند و احتمال عود زگیل‌ها وجود دارد. برای کاهش خطر عود و جلوگیری از ابتلا به سویه‌های دیگر HPV، واکسیناسیون گارداسیل، حتی پس از ابتلا، به شدت توصیه می‌شود. همچنین، داشتن رابطه جنسی ایمن و پیگیری‌های طولانی‌مدت با پزشک برای جلوگیری از گسترش و پیشرفت بیماری، حیاتی است.
درمان HPV در منزل و عوارض آن
در گذشته تشخیص زگیل تناسلی با سرکه مورد توجه بود. اما امروزه می‌توان این روش را به عنوان یک راهکار درمان خانگی برای از بین بردن عوارض پوستی ویروس HPV در نظر گرفت. سرکه سیب کاملاً اسیدی است و ترکیبات مشابهی با داروهای مورد استفاده برای درمان این عارضه دارد. برای درمان خانگی زگیل تناسلی میتوانید پنبه را در سرکه سیب آغشته کرده و آن را روی زگیل بمالید. فقط حواستان باشد که پنبه پس از استفاده با ناحیه دیگری از بدن تماس نیافته باشد، زیرا این تماس ممکن است به راحتی باعث تکثیر ویروس HPV شود. دیگر روش‌های موثر در درمان خانگی این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- استفاده از زردچوبه
- استفاده از روغن کرچک
- شناسایی بیماری‌های مشابه با زگیل‌های تناسلی
البته توجه داشته باشید که بعضی از بیماری‌ها و ضایعات پوستی شباهت زیادی به زگیل تناسلی دارند. بیماری‌هایی که ممکن است به اشتباه با زگیل تناسلی اشتباه گرفته شوند، شامل:
- تبخال
- اسکین تگ
- جوش‌های پوستی (نوعی زائده گوشتی بی‌خطر که با جراحی موضعی قابل حذف است)
- کیست بارتولن (غده‌ای به همین نام در نزدیکی دهانه واژن که مسئول مرطوب نگه داشتن آن است و در صورت عفونی شدن باعث بروز کیست می‌شود).
جمع بندی
سالانه هزاران نفر به این عارضه مبتلا می‌شوند و تعداد بیشماری از افراد به ویروس HPV آلوده هستند ولی هیچ علامتی از بیماری ندارند. شما میتوانید با استفاده از روش‌های رعایت ایمنی در روابط جنسی (استفاده از کاندوم) به‌راحتی از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید و اگر متوجه شدید که زگیل تناسلی دارید، حتماً شریک جنسی خود را در جریان بگذارید. پزشک متخصص زنان و فوق تخصص عفونی می‌تواند به شما در تشخیص و درمان به‌موقع کمک کند.
پرسش‌های متداول
آیا زگیل‌های تناسلی می‌توانند سرطان باشند؟
نه، زگیل‌های تناسلی خود به تنهایی سرطان نیستند، اما نوعی از آن‌ها می‌تواند به بروز سرطان در دهانه رحم و واژن منجر شود که بسیار خطرناک است.
بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به زگیل تناسلی چیست؟
واکسین HPV می‌تواند بدن را در برابر زگیل‌های تناسلی محافظت نماید. اداره غذا و دارو (FDA) و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کنند که افراد تا سن 45 سالگی واکسینه شوند تا از انتقال انواع مختلف ویروس‌های STI جلوگیری کنند.
آیا زگیل تناسلی درمان قطعی دارد؟
درمان قطعی برای حذف خود ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) وجود ندارد. درمان‌های پزشکی روی از بین بردن ضایعات فیزیکی (زگیل‌ها) تمرکز دارند. بدن خود فرد، معمولاً ظرف ۱ تا ۲ سال، ویروس را پاک می‌کند.
آیا واکسن گارداسیل برای کسانی که مبتلا شده‌اند، مفید است؟
بله. حتی اگر فرد قبلاً به یک یا چند نوع HPV مبتلا شده باشد، واکسن گارداسیل ۹ همچنان برای محافظت در برابر سویه‌های دیگری که ممکن است در آینده فرد به آن‌ها آلوده شود (به‌ویژه سویه‌های پرخطر ۱۶ و ۱۸)، توصیه می‌شود و می‌تواند خطر عود را نیز کاهش دهد.
آیا می‌توانم بعد از برداشتن زگیل رابطه جنسی داشته باشم؟
بهتر است پس از برداشتن زگیل و تا زمانی که ضایعه به طور کامل بهبود نیافته است و زخم‌ها کاملاً ترمیم نشده‌اند، از رابطه جنسی خودداری کنید. اگرچه خطر انتقال پس از حذف ضایعات بسیار کاهش می‌یابد، اما ویروس ممکن است هنوز در پوست اطراف فعال باشد. توصیه می‌شود همیشه از وسایل محافظتی استفاده شود، هرچند باز محافظت ۱۰۰٪ را تضمین نمی‌کند.
آیا تبخال تناسلی (HSV) باعث زگیل تناسلی (HPV) می‌شود؟
خیر. این دو بیماری توسط ویروس‌های کاملاً متفاوت (HSV و HPV) ایجاد می‌شوند. تبخال باعث ایجاد تاول‌های دردناک می‌شود و ربطی به زگیل‌های گوشتی ندارد.
آیا استرس و ضعف سیستم ایمنی، ریسک ابتلا را افزایش می‌دهند؟
بله. سیستم ایمنی قوی کلید پاکسازی ویروس HPV است. عواملی مانند استرس مزمن، سوءتغذیه، سیگار کشیدن و مصرف الکل، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند و می‌توانند طول عمر ویروس در بدن را افزایش داده و خطر ابتلا به عوارض جدی‌تر را بالا ببرند.
بهترین متخصص برای تشخیص زگیل تناسلی کیست؟
برای تشخیص و درمان زگیل تناسلی، خانم‌ها باید به متخصص زنان مراجعه کنند و آقایان به متخصص اورولوژی (کلیه و مجاری ادراری) یا در موارد خاص، به متخصص پوست. هر دو متخصص در زمینه ضایعات تناسلی آموزش دیده‌اند.
