همه چیز درباره شستشوی معده
زمان تقریبی مطالعه: 9 دقیقهمسمومیت غذایی یا دارویی یکی از مشکلاتی است که ما انسان ها هر از گاهی با آن مواجه می شویم، این عارضه می تواند بسیار آزاردهنده و خطرناک باشد و حتی گاهی منجر به مرگ شود. اولین و ضروری ترین مرحله برای حل این مشکل شستشوی معده است. در این مقاله به بررسی این روش درمانی می پردازیم و با عوارض و مراقبت های بعد از شستشوی معده آشنا می شویم.
شستشوی معده چیست؟
شستشوی معده یا stomach pumping یک روش پزشکی برای خارج کردن محتویات معده است. این عمل با نام‌های دیگری مثل گاستریک لاواژ (Gastric Lavage) یا ساکشن معده هم شناخته می‌شود. در این روش، معده شما شسته و تخلیه می‌شود. در طول این فرایند، پزشک یا کادر درمانی به‌صورت متناوب معده شما را با آب یا محلول نمکی (سالین) شستشو می‌دهد و سپس محتویات را خارج می‌کند. این کار با استفاده از یک لوله انجام می‌شود که از طریق بینی یا دهان وارد معده می‌شود.
نکته: شستشوی معده معمولاً برای مواقع خاص مثل مسمومیت‌های شدید استفاده می‌شود و انجام آن در خانه (شستشوی معده خانگی) به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
چرا ممکن است به شستشوی معده نیاز داشته باشید؟
بیشتر افراد شستشوی معده یا پمپ معده را به‌عنوان یک روش اورژانسی می‌شناسند. اگر به‌طور اتفاقی سم بلعیده باشید یا دچار مصرف بیش‌ازحد داروها شوید، شستشوی معده می‌تواند جان شما را نجات دهد؛ زیرا قبل از جذب مواد سمی توسط معده، آنها را خارج می‌کند. اما شستشو معده فقط برای شرایط بحرانی نیست. در برخی مواقع دیگر هم کاربرد دارد، مثلاً:
- برای کاهش فشار در معده زمانی که پر از غذا، مایعات یا هوا شده باشد.
- برای خارج کردن خون اضافی ناشی از خونریزی داخلی (هموراژ).
همچنین، شستشوی معده در برخی اقدامات پزشکی متداول هم نقش دارد. برای مثال، وقتی قرار است عمل جراحی شکمی انجام دهید، پزشک در طول عمل از شستشوی معده و ساکشن استفاده می‌کند تا مایعات اضافی را خارج کند. این کار باعث می‌شود هنگام جراحی، از برگشت مایعات به مری و خفگی جلوگیری شود. علاوه بر این، شستشو با محلول نمکی (سالین) به ضدعفونی معده کمک می‌کند و خطر عفونت را کاهش می‌دهد.
هدف از شست و شوی معده
این روش درمانی در موارد مسمومیت شدید غذایی یا دارویی انجام می شود و گاهی به دلایلی مانند کهولت سن یا وخامت حال فرد، ممکن است به کمک ویزیت پزشک در منزل و شستشوی معده نیاز باشد. در این زمان باید به صورت اورژانسی در منزل و با کمک سوند معده را شستشو می دهند.
- القای استفراغ: برای شستن معده در منزل می توانید از شیوه القاء استفراغ استفاده کنید. در این مورد شربتی به نام «ایپکا» برای ایجاد استفراغ و دفع سموم از بدن به فرد می دهند، اما این کار به خاطر عوارض این شربت در زمان بیهوشی به ندرت توصیه می شود.
- شستشوی معده توسط پزشک: این روش تا 12 ساعت اول مسمومیت انجام شده و در بیشتر موارد پزشک از این روش برای رفع مسمومیت استفاده می کند. مواردی که پزشکان از این روش استفاده می کنند عبارتند از:
- لاواژ معده : از این روش برای تخلیه معده از بسیاری از داروها یا سموم مایع یا جامد استفاده می شود.
- شستشوی معده با زغال: تجویز زغال و آبیاری دستگاه گوارش اغلب برای بیمارانی انجام می شود که نمی توانند قورت دهند. زغال پودری ظرفیت جذب بالایی دارد که می تواند اکثر سموم را جذب کند، اما نمک های یونی مانند آهن، لیتیوم، سیانیدها یا مولکول های قطبی کوچک مانند الکل کمتر جذب می شوند.
- رقیق کردن توسط نوشیدن آب: مایعات معده را رقیق کرده و خارج و فرد را برای آندوسکوپی آماده کنید. در این روش بیمار مقدار زیادی مایعات دریافت می کند.
خطرات شستشوی معده
شستشوی معده می تواند تحریک کننده باشد. ممکن است هنگام قرار دادن لوله احساس تهوع داشته باشید. پس از آن، گلوی شما ممکن است تحریک شود. این رویکرد ممکن است منجر به خطرات بیشتر شود. پنومونی آسپیراسیون یکی از شایع ترین آنها است. این زمانی اتفاق می افتد که مقداری از محتویات معده به ریه ها یا برخی از راه های هوایی در معده وارد شود. پنومونی درمان نشده می تواند منجر به ذات الریه، آبسه ریه یا پنومونی باکتریایی شود.
علائم پنومونی آسپیراسیون شامل تب، خستگی، خس‌خس سینه، درد قفسه سینه، پوست مایل به آبی، سرفه همراه با خلط و غیره است. این خطر زمانی رخ می دهد که لوله از جای خود جدا شود. با تخلیه معده قبل از ورود محتویات به سیستم تنفسی، شستشوی معده از شما در برابر ذات الریه آسپیراسیون محافظت خواهد کرد.
- تداخل موقت اسپاسم تارهای صوتی با تنفس طبیعی
- ورود لوله به راه هوایی به جای مری
- ایجاد سوراخی در گلو برای لوله
- جریان پیدا کردن محتویات معده به روده ها
- آسیب به دستگاه گوارش
- خونریزی خفیف
- هیپوکسی یا کمبود اکسیژن
- هیپوترمی یا سرمازدگی
- آسیب به مری یا معده در اثر لوله‌گذاری
- اختلالات ریتم قلب (آریتمی) در صورتی که لوله باعث تحریک عصب واگ شود
- آسپیراسیون (ورود محتویات معده به ریه‌ها) در صورتی که حین شستشو حالت تهوع داشته باشید و استفراغ کنید
به طور کلی، شستشوی معده باید به ندرت انجام شود. مقدار سموم خارج شده توسط لاواژ معده مخصوصاً پس از ساعت اول اغلب کم است. شرایطی وجود دارد که مزایای آن بیشتر از خطرات است. این کار فقط باید طبق دستور پزشک تجویز شود. اگر در مورد انجام شست و شوی معده نگرانی دارید با پزشک حاذقی حتماً مشورت کنید و یا از خدمات پرستاری در منزل استفاده نمایید. پزشک به شما کمک می کند تا در مورد مزایا و خطرات احتمالی این روش آگاهی بیشتری پیدا کنید.
مزایای شستشوی معده چیست؟
در برخی موارد، مثل مسمومیت شدید یا بلعیدن مواد سمی، شستشوی معده می‌تواند نجات‌دهنده باشد. این روش قبل از جذب سموم، آنها را از معده خارج می‌کند و از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند. اما مزایای شستشو معده فقط به این محدود نمی‌شود. گاهی اوقات برای کاهش علائم و فراهم کردن شرایط برای ادامه درمان یا انجام آزمایش‌ها انجام می‌شود. حتی در برخی موارد، برای پیشگیری از استفراغ (که می‌تواند خطرناک باشد) به کار می‌رود. این موضوع به‌ویژه در برخی عمل‌های جراحی مهم است؛ چون اگر هنگام عمل معده پر باشد و محتویات به سمت گلو برگردد، احتمال خفگی وجود دارد. شستشوی معده این خطر را به حداقل می‌رساند.
شستشوی معده چه حسی دارد؟ آیا دردناک است؟
خودِ عمل شستشوی معده معمولاً دردناک نیست، اما قرار دادن و خارج کردن لوله می‌تواند برایتان ناراحت‌کننده باشد. هنگام وارد کردن لوله، ممکن است احساس فشار یا حالت تهوع داشته باشید. برای کاهش این حس ناخوشایند، کادر درمانی از بی‌حسی موضعی در گلو و ژل روان کننده برای سر لوله استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند این کار را با دقت و آرام انجام دهند. با این حال، حتی بعد از قرار گرفتن لوله، ممکن است همچنان احساس خارش یا تحریک در گلو داشته باشید یا میل به بالا آوردن پیدا کنید. ثابت کردن لوله در جای خود کمک می‌کند اصطکاک کمتری ایجاد شود، اما وقتی حرکت می‌کنید، کمی احساس ناراحتی طبیعی است.
ایا شستشوی معده بیهوشی دارد؟
معمولاً شستشوی معده نیاز به بیهوشی کامل ندارد و بیشتر با بی‌حسی موضعی در گلو و آرام بخش‌های خفیف انجام می‌شود. هدف از این کار کاهش حالت تهوع و ناراحتی هنگام وارد کردن لوله است. در موارد نادر و شرایط ویژه پزشکی، ممکن است پزشک تصمیم به بیهوشی کوتاه مدت بگیرد. اما به‌طور معمول، بیمار هوشیار است و علائم حیاتی او تحت کنترل قرار دارد.
قبل از شستشوی معده چه اتفاقی می‌افتد؟
قبل از شروع شستشوی معده، ممکن است نیاز باشد چند اقدام اولیه انجام شود تا این فرآیند ایمن باشد. پزشک یا کادر درمان ابتدا علائم حیاتی شما را قبل، حین و بعد از انجام این روش بررسی می‌کنند.
اگر هوشیار باشید، درباره مراحل شستشو معده با شما صحبت کرده و رضایت آگاهانه از شما می‌گیرند. سپس، واکنش حلقی (gag reflex) شما را آزمایش می‌کنند تا مطمئن شوند مشکلی در بلع یا محافظت از راه هوایی وجود ندارد. در صورت نیاز، یک لوله تنفسی برای شما قرار داده می‌شود تا هنگام انجام شستشو، مسیر تنفس باز بماند.
مراقبت های حین شست و شوی معده
قبل از مراقبت های بعد از شستشوی معده، می خواهم مراقبت های حین شستشوی معده را شرح دهم که شامل موارد زیر است:
- به لوله گذاری آهسته و دقیق بدون تلاش توجه کنید تا از آسیب به مری جلوگیری شود.
- قرار دادن بیمار در وضعیت نیمه‌نشسته یا روی پهلوی چپ با زاویه کمی رو به پایین.
- اسپری بی‌حسی موضعی روی گلو برای جلوگیری از حالت تهوع.
- قرار دادن محافظ دهان (bite block) در صورت استفاده از لوله دهانی برای جلوگیری از گاز گرفتن لوله.
- اندازه‌گیری طول مناسب لوله برای رسیدن به معده و علامت‌گذاری روی آن.
- چرب کردن نوک لوله برای ورود راحت‌تر.
- پیش بردن آرام لوله تا علامت مشخص شده و ثابت کردن آن.
- هدایت لوله به سمت پشت گلو و وارد کردن آن به مری.
- مطمئن شوید که بیمار در حین انجام کار به خواب نمی رود.
- زمانی که فرد بیهوش است از مصرف شربت اپیکا خودداری کنید.
- قبل از اقدام به شستشو دستگاه مکنده را آماده کنید.
- باز کردن راه های هوایی با لوله نای در مواردی که فرد رفلکس سرفه ضعیفی دارد.
- در صورت امکان، از بیمار خواسته می‌شود هنگام عبور لوله، آب بنوشد یا عمل بلع انجام دهد.
- قبل از خارج کردن لوله از معده، آن را مسدود کنید.
- در رابطه با استنشاق سمی باید به حجم و PH تنفس و مقدار غذای موجود در تنفس توجه شود.
- اگر مقدار pH آن زیر 5.2 باشد، خطر مرگ بالاست، زیرا مایع اسیدی به ریه ها آسیب می رساند و باعث تورم و خونریزی می شود.
موارد دیگری که هنگام شستشوی معده انجام می شود:
- خونریزی روده یا معده را متوقف کنید.
- برای جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ، سموم و ترشحات تحریک کننده را از بین ببرید.
- محل یا میزان خونریزی را شناسایی و تعیین کنید.
- لخته های خون را در معده از بین ببرید.
در صورتی که بیمار دچار سرفه شدید، حالت تهوع یا ناراحتی شود، پزشک فوراً لوله را خارج کرده و پس از استراحت کوتاه دوباره تلاش می‌کند. پس از قرارگیری لوله، چند روش برای اطمینان از موقعیت صحیح آن وجود دارد:
- گرفتن عکس اشعه ایکس (X-ray)
- مکش مقدار کمی از مایع معده و بررسی اسیدیته آن برای اطمینان از حضور در معده
مراقبت های ویژه بعد از شستشوی معده
- از آنجایی که از این روش برای رفع مسمومیت استفاده می شود، مراقبت بعد از شستشوی معده باید مطابق با تغذیه درست کنترل شود.
- مهم ترین نکته ای که پس از شستشو و سم زدایی باید به آن توجه داشته باشید، نوشیدن آب فراوان است، به خصوص اگر مسمومیت غذایی دارید بهتر است با جرعه های کوچک شروع کنید.
- نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت نیز می توانند از کم‌آبی بدن جلوگیری کنند.
- همچنین می توانید نوشیدنی های بی رنگ مانند سون آپ یا اسپرایت، چای بدون کافئین، آب مرغ و سبزیجات مصرف کنید.
- مراقبت دیگر بعد از شستن معده، خوردن غذای نرم است که می تواند از فشار به مری و معده جلوگیری کند و معده توانایی ذخیره این غذاها را دارد.
- از غذاهای سریع، کم چرب و کم فیبر مانند موز، غلات، سفیده تخم مرغ، عسل، ژله، بلغور جو دوسر، کره بادام زمینی، برنج، نان تست و پوره سیب زمینی استفاده کنید.
- می توانید از داروهای طبیعی مانند چای زنجبیل، سرکه سیب و کپسول های زغال فعال برای بهبودی کمک بگیرید.
- مسواک زدن بعد از مسمومیت و استفراغ می تواند از آسیب اسیدی به دندان ها جلوگیری کند.
- حمام کردن می تواند به حذف باکتری ها از بدن و بازسازی کمک زیادی کند.
- استراحت و خواب کافی برای بیماری که شست و وشی معده انجام داده بسیار مفید است.
- بعد از شست و شوی معده باید از مصرف غذاهای تند یا کافئین دار و چرب خودداری کرد.
بعد از شستشوی معده چی بخوریم؟
بعد از انجام شستشوی معده، معده شما حساس و خالی می‌شود، بنابراین نباید بلافاصله سراغ غذاهای سنگین بروید. بهتر است در چند ساعت اول فقط مایعات شفاف مثل آب، آب سیب یا سوپ رقیق مصرف کنید. از نوشیدنی‌های گازدار، کافئین‌دار و غذاهای چرب یا تند کاملاً پرهیز کنید. پس از چند ساعت، میتوانید سراغ غذاهای سبک و نرم مثل پوره سیب‌زمینی، سوپ سبزیجات یا برنج ساده بروید. خوردن وعده‌های کوچک اما مکرر بهتر از وعده‌های بزرگ است. همچنین، برای جلوگیری از تحریک معده، مصرف ادویه‌ها و ترشیجات را محدود کنید. اگر شستشو به دلیل مسمومیت انجام شده، حتماً قبل از مصرف هر غذایی با پزشک مشورت کنید تا از بازگشت علائم جلوگیری شود.
شستشوی معده خانگی چیست؟
برخی افراد برای مسمومیت یا مشکلات گوارشی به فکر شستشوی معده در خانه می‌افتند، اما این کار به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. در بیمارستان، شستشو معده با تجهیزات پزشکی، لوله مخصوص و نظارت پزشک انجام می‌شود تا خطرات به حداقل برسد. اما در خانه، شما نه ابزار لازم دارید و نه کنترل شرایط حیاتی بدن.
روش‌های خانگی مثل مصرف زیاد آب و القای استفراغ می‌توانند باعث آسپیراسیون (ورود محتویات به ریه)، پارگی مری یا حتی ایست قلبی شوند. همچنین، اگر ماده سمی خورده باشید، شستشوی نادرست می‌تواند باعث پخش بیشتر سم در بدن شود. پس اگر دچار مسمومیت شدید شدید، فقط به اورژانس یا بیمارستان مراجعه کنید. شستشوی معده خانگی نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند خطرناک و حتی مرگبار باشد.
خدمات پرستاری ارسطو ارائه دهنده انواع خدمات مراقبتی و پرستاری در منزل
درصورتی که سالمند شما بنا به هر دلیلی شستشوی معده انجام داده است و یا در خانه تان بیماری را دارید که پس از انجام جراحی نیاز به مراقبت دارد، میتوانید از خدمات پرستار سالمند در منزل و پرستار بیمار در منزل ارسطو با قیمتی مناسب و تیمی حرفه ای بهره مند شوید. خدمات پرستاری در منزل ارسطو یکی از مراکز معروف خدمات پرستاری با سابقه درخشان است. این مرکز با کمک کادر پزشکی و پرستاران حرفه ای پاسخ مناسبی به نیاز شما برای مراقبت از سالمندان و کودکان در منزل خواهد بود
برای استخدام پرستار سالمند می توانید به پلتفرم خدمات مراقبت ارسطو مراجعه کنید. این مرکز با هدف ارائه خدمات پرستاری تاسیس شد و با همکاری کادری مجرب و آموزش دیده سعی در ارائه خدمات با کیفیت به مشتریان دارد. بنابراین اگر توانایی، تعهد و قیمت پرستار سالمند در منزل برای شما مهم است، می توانید نگهداری از سالمند خود را به ما بسپارید. با تکمیل فرم ثبت سفارش موجود در وب سایت می توانید درخواست خود را درج کنید. ضمناً می توانید با شماره های 02177261673، 02177261668 تماس گرفته و از خدمات ما در منزل استفاده کنید.
بعد از شستشوی معده بعد از چند روز از بیمارستان مرخص میشیم … در صورتی که دو بسته قرص رو استامینوفن استفاده کرده باشیم
با سلام
شستشو که نیم ساعت اما تاثیر دارو مهمه چه مدت اثر کرده باشه و چه آسیبی زده باشه
سلام دوست من شش تا استامینوفن خورده و تقریبا سه روز گذشته و من تازه فهمیدم چه خطراتی داره چون شستشو نداده
استامینوفن با دریگری انزیم های کبدی و تولید متابولیت سمیش به کبد اسیب میزنه
حداکثر باید تا یک روز بعد از مصرف به بیمارستان انتقال داده میشده تا اسیبش مشخص و درجه بندی بشه و درمان براش انجام بگیره
هر مسمومیتی یه گلدن تایم داره و اگر بعد از اون اقدام به درمان کنید کمک کنند نخواهد بود.
سلام میخام ی قرصی بخورم در حدی که برم معدمو شستشو بدم میشه یچیزی بگید
درود بر شما
با مراجعه به پزشک مشخص میشه اینکه شما باید معدتون شستشو بدید یا خیر و قبل از شستشو قرصی تجویز نمیشه معمولا
من‌معدمو‌شستشو‌دادم ولی‌بعدش‌هرچی میخورم‌بالا‌میارم
علتش چیه؟