سوند معده چیست؟
زمان تقریبی مطالعه: 15 دقیقهیکی از سخت ترین کارها مراقبت از بیمارانی است که توانایی بلع خود را از دست داده اند که به آنها بیماران گاواژی می گویند. تغذیه صحیح با گاواژ، درمان زخم بستر در آنها و جلوگیری از تجمع ناخالصی ها در ریه بیماران از وظایف مراقبت کننده است. در این مقاله به معرفی سوند معده، مراحل تغذیه و تزریق دارو از طریق لوله، استفاده از لوله معده در جراحی شکم و عوارض استفاده از آن می پردازیم.
سوند معده چیست؟
در برخی موارد، به دلایلی مانند جراحی، بی اشتهایی و اختلالات بلع، نمی توان بیمار را به صورت خوراکی تغذیه کرد. بنابراین تغذیه لوله ای یکی از موثرترین روش ها در این بیماران است. برای تغذیه از طریق لوله گاواژ، این لوله باید از طریق بینی وارد معده شود و تغذیه با آن طولانی مدت و کوتاه مدت است. سوند معده یک لوله بلند و نازک از مواد منعطف و نرم است و برخی از بیمارانی که نیاز به تغذیه طولانی مدت از طریق گاواژ دارند با لوله از بیمارستان مرخص می شوند و در منزل تحت مراقبت قرار می گیرند.
پس نحوه گذاشتن سوند معده یک تخصص است که فقط با ویزیت پزشک در منزل می توان آن را انجام داد و به طور گسترده در علوم پزشکی و درمان انسانی استفاده می شود. در این بیماران تغذیه مناسب برای درمان هر چه سریعتر مورد نیاز است. اگر بیمار نتواند بخورد یا بنوشد، از یک لوله تغذیه برای کمک به بهبودی بیمار در سریع ترین زمان ممکن استفاده می شود. اگر بیمار تغذیه مناسب نداشته باشد، بدن نمی تواند با بیماری مبارزه کند. علاوه بر این، سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود و خطر ابتلا به بیماری در بدن افزایش می یابد.
لوله بینی معده برای رساندن غذا به بدن زمانی که فرد در بلع مشکل دارد استفاده می شود. در این مدت فرد نمی تواند غذا بخورد و بنوشد. لوله گاستروستومی یک لوله بلند و نازک است که غذا را از طریق بینی به معده می برد. این لوله از مواد انعطاف پذیر و نرم ساخته شده است. در برخی موارد بیمار دارای لوله معده از بیمارستان ترخیص شده و نیاز به حمایت هایی مانند پرستاری و مراقبت از بیمار در منزل بیشتر احساس می شود. به همین دلیل می توانند از مراکز خدمات پرستاری درخواست مراقبت در منزل و یا همراه بیمار در بیمارستان را داشته باشند. موسسه خدمات پرستاری به طور کامل بر روند بهبودی بیمار نظارت دارد.
لوله نازوگاستریک (سوند بینی معده) دقیقاً به چه معناست؟
لوله نازوگاستریک (Nasogastric Tube) که به اختصار NGT نیز نامیده میشود، یک لوله نازک، نرم و انعطافپذیر است که غالباً از جنس سیلیکون یا پلاستیک ساخته میشود.این لوله از طریق سوراخ بینی، عبور از گلو و مری، مستقیماً وارد معده میشود. سوند نازوگاستریک یک راه موقت برای رساندن مایعات، دارو و مواد غذایی به معده است و همچنین میتواند برای خارج کردن محتویات اضافی از دستگاه گوارش به کار رود.مهم است بدانیم که استفاده از سوندهای سیلیکونی به دلیل نرمی و انعطافپذیری بیشتر، ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد میکند و ماندگاری آنها (تا ۶۰ روز) از سایر انواع پلاستیکی بیشتر است.
سوند معده برای چه مواردی استفاده می شود؟
یکی از کاربردهای مهم قرار دادن لوله معده برای کاهش نفخ، تهوع، استفراغ و آسپیراسیون است. سوند معده همچنین در جراحی شکم و آناستوموز برای تخلیه گاز و ترشحات گوارشی استفاده می شود. بنابراین، انواع مواد مغذی، از جمله غذاها و داروهای بد بو و بد مزه، می توانند به اندازه کافی وارد بدن بیمار شوند بدون آن که او از این موارد اذیت شود. سوند معده را همچنین می توان در موارد زیر به کار برد:
- می توان بیمار را برای چندین هفته بدون خطر به این روش نگه داشت.
- در صورت لزوم می توانید معده بیمار را در هر زمانی خالی کنید.
- به این ترتیب می توان مقدار زیادی مایعات را به بدن بیمار رساند.
- زمانی که بیمار هوشیار یا نیمه هوشیار است.
- اگر به دلایلی مانند سوختگی شدید، سوءتغذیه، زایمان زودرس، عفونت های حاد و مزمن امکان خوردن غذا از طریق دهان وجود نداشته باشد.
- بیماری هایی که در آن بیمار قادر به نگه داشتن غذا در معده نیست، مانند بی اشتهایی و استفراغ.
سوند معده در منزل
اگر بیمار نمی تواند غذا و داروها را از طریق دهان ببلعد و دچار اختلال بلع و بی اشتهایی است و یا اگر بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفته است و نمی تواند از طریق دهان آب بنوشد، باید از لوله بینی معده برای تغذیه استفاده کند.
تجهیزات مورد نیاز برای تزریق مایعات از طریق لوله معده
برای وارد کردن مایعات از طریق لوله به معده بیمار به تجهیزاتی مانند سرنگ، ظرف حاوی غذای رقیق شده مناسب و ظرف دارای ترازو نیاز است.
نحوه دادن غذا با سوند معده
در ابتدای لوله، مسئول و پرستار سالمند در منزل باید دست های خود را به خوبی بشوید. پس از آن برای اطمینان از موقعیت صحیح لوله در معده، سرنگ باید به انتهای لوله وصل شود و پلانجر سرنگ بیرون کشیده شود. اگر مایعی زرد یا سبز رنگ مانند محتویات معده دیدید، می توانید مطمئن شوید که لوله به درستی به معده وصل شده است. به این کار فلاشینگ می گویند. اگر نمی توانید با شستشوی کاتتر معده در نقطه مناسب مطمئن شوید، 20 سانتی متر مکعب هوا را به سرنگ تزریق کنید و آن را وارد لوله معده کنید یا می توانید دست دیگر خود را روی شکم بیمار قرار دهید و جریان هوا را به معده او بررسی کنید. این کار می تواند به شما کمک کند تا مطمئن شوید که لوله به درستی در معده شما قرار دارد.
اگر در حین شستشو بیش از 150 میلی لیتر مایع از معده بیمار خارج شود، نیازی به دادن غذای جدیدی نیست. در این صورت باید محتویات به معده برگردانده شود و پس از چند ساعت معده مجدداً از نظر محتویات معاینه شود. توجه داشته باشید که اگر در حین شستشو احساس نکردید هوا وارد معده می شود یا محتویات معده بیمار را نمی بینید، احتمال حرکت لوله وجود دارد و باید به پزشک و پرستار اطلاع دهید.
مراحل انجام گاواژ مواد غذایی
گاواژ به فرآیند انتقال مواد غذایی، مایعات یا داروها به معده بیمار از طریق لوله سوند گفته میشود. این روش برای حفظ بقا و برطرف کردن نیازهای تغذیهای بیمارانی که توانایی بلع یا خوردن را ندارند، یک روش حیاتی و ضروری است. تغذیه بیماران کمایی یا افرادی که سطح هوشیاریشان کاهش یافته است، عمدتاً از طریق همین روش انجام میپذیرد.
برای انجام اندازه گیری های تغذیه با لوله برای بیماران در زمانی که icu در منزل است چندین مرحله باید به ترتیب زیر انجام شود:
- برای اینکه غذا به دمای محیط برسد، باید حداقل 45 دقیقه بیرون بماند.
- هنگام گاواژ، بیمار باید نشسته یا نیمه نشسته باشد. بنابراین قبل از شروع گاواژ، بیمار را در وضعیت مورد نظر قرار دهید.
- مراحل جریان را کامل کنید یا سرنگ را در انتهای لوله معده قرار دهید.
- مقدار غذا را جمع آوری کنید و مایع را داخل سرنگ گاواژ بریزید. صبر کنید تا آب به کمک نیروی جاذبه وارد شود. باید از ورود هوا به معده جلوگیری کنید.
- پس از اتمام گاواژ، لوله باید با 30 سانتی متر آب شستشو شود.
- مرحله بعدی بستن گیره سوند است تا غذا از لوله خارج نشود.
- پس از اتمام مرحله، سرنگ باید شسته و برای مرحله بعدی آماده شود.
نکته مهم: پس از پایان معاینه، بیمار باید نیم ساعت تا یک ساعت نیم نشسته بماند. زیرا از ورود غذا به ریه ها (خطر آسپیراسیون) و عفونت ریه (پنومونی) جلوگیری می کند.
نحوه تزریق دارو از طریق سوند معده
در برخی موارد، دارو باید از طریق کاتتر وارد معده بیمار شود، این دارو یک داروی مایع است که به راحتی از طریق کاتتر به معده تزریق می شود. برای اینکه بتوانید داروهای بیمار را به راحتی وارد معدع او کنید باید آنها را کاملا خرد و پودر کرده باشید.
یکی از بزرگترین خطرات در مراقبت خانگی، خرد کردن یا نصف کردن خودسرانه داروها است. بسیاری از داروها با فرمولاسیونهای خاصی تولید میشوند؛ مانند قرصهای با پوشش محافظ برای جذب در روده، یا کپسولهای با رهش آهسته. له کردن این داروها میتواند به طور ناگهانی دوز فعال دارو را آزاد کرده، منجر به جذب نامناسب، کاهش اثربخشی، یا افزایش غلظت پلاسمایی تا سطح سمی شود (به خصوص در داروهایی با شاخص درمانی باریک مانند تئوفیلین). به همین دلیل، پیش از هرگونه تغییر در شکل دارو، مشورت تخصصی با داروساز یا پزشک معالج، نه تنها یک توصیه، بلکه یک اقدام ایمنی حیاتی است تا از تداخلات دارویی احتمالی و خطرات ناشی از تغییر دوز جلوگیری شود.
| مرحله | اقدام ضروری | هدف کلیدی |
| قبل از شروع | شستشوی دست و گرم کردن غذا تا دمای محیط | جلوگیری از عفونت و ناراحتی گوارشی |
| قبل از تزریق | بررسی جایگاه لوله (آسپیره کردن یا تزریق ۲۰ سیسی هوا) | جلوگیری از آسپیراسیون ریوی (ورود غذا به ریه) |
| حین گاواژ | تزریق آرام و بدون فشار (جاذبه) در ۱۰ تا ۱۵ دقیقه | جلوگیری از تهوع، نفخ و آسیب به مخاط معده |
| بعد از اتمام | شستشوی لوله با آب (حداقل ۳۰ سیسی) | جلوگیری از انسداد لوله |
| پس از گاواژ | حفظ وضعیت نیمه نشسته (۳۰ تا ۶۰ دقیقه) | کاهش خطر بازگشت غذا به مری و آسپیراسیون |
مراحل تزریق دارو از طریق سوند معده
برای تزریق دارو به معده با سوند حتما از تزریقات در منزل کمک بگیرید و مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
- در این مرحله با توجه به مطالبی که در قسمت نحوه تغذیه توسط لوله برای اطمینان از قرارگیری صحیح لوله گفته شد، باید محل صحیح قرارگیری تیوب بررسی شود.
- قبل از قرار دادن دارو در لوله باید آن را با 30 سی سی آب بشویید.
- اگر دارو به شکل قرص باشد، باید کاملاً خرد شده و در آب داغ حل شود تا تمام ذرات آن جدا شود تا لوله را مسدود نکند.
- مایع حاصل از حل کردن دارو را در آب داخل سرنگ بکشید و به انتهای لوله وصل کنید و در نهایت محلول را در سوند قرار دهید.
نکته مهم: در مورد روش مصرف دارو با پزشک مشورت کنید تا بیمار دارو را با غذا یا با معده خالی مصرف کند.
سوند معده از شکم
شستشوی معده برای اهداف مختلفی از جمله کنترل خونریزی گوارشی، دفع ترشحات معده و جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ، تعیین محل و سرعت خونریزی و از بین بردن لخته های خون در معده انجام می شود. در این موارد با استفاده از گاستروستومی سوراخی در معده ایجاد می شود تا غذا و مایعات وارد معده شوند. استفاده از سوند معده روشی مفید برای تغذیه بیماران پس از تخلیه معده است. در مقایسه با روش اتصال لوله بینی معده، این روش بهتر است و عوارض کمتری دارد، بیمار می تواند آن را تحمل کند و به راحتی می توان با این روش از بیمار در منزل مراقبت کرد.
کاربرد سوند معده در جراحی های شکم
در جراحی شکم و آناستونوز برای خارج کردن ترشحات و گازهای گوارشی از لوله معده استفاده می شود. استفاده از لوله معده به جز در مواردی که کاملا ضروری است مفید نیست و می تواند عوارض و مشکلاتی را برای بیمار ایجاد کند. سه روش گاستروستومی زیر جلدی یا (PEG) از طریق پوست، روش لاپاراسکوپی و جراحی باز وجود دارد و مدت زمان عمل حدود 30 تا 40 دقیقه است.
رایج ترین روش کاتتریزاسیون گاستروستومی است که به آندوسکوپ نیاز دارد و توسط رادیولوژی در منزل هم می توان آن را انجام داد. در این روش یک لوله باریک و انعطاف پذیر با دوربین و یک نور کوچک به درون معدع بیمار فرستاده می شود. این روش برای اطمینان از اینکه لوله از طریق دهان وارد معده می شود و موقعیت صحیح لوله را پیدا می کند استفاده می شود. در طی عمل لاپاراسکوپی، چندین برش در شکم ایجاد می کنند و یک تلسکوپ کوچک وارد شده تا پزشک بتواند شکم و نواحی اطراف آن را مشاهده کند. جراحی باز روش خوبی برای قرار دادن لوله گاستروستومی است و در صورتی که آناتومی بیمار اجازه استفاده از روش لاپاراسکوپی را نمی دهد از آن استفاده می کنند.
عوارض سوند معده
لوله شکمی وسیله ای خارجی است که از بیرون وارد معده بیمار شده تا بیمار مشکلاتی مانند درد، تنگی نفس، گرفتگی بینی و مشکلات دیگر را تجربه نکند. بسیاری از بیماران هنگام استفاده از سوند معده احساس ناخوشی می کنند، بنابراین پزشکان باید با دقت و در صورت لزوم استفاده از لوله شکمی را تجویز کنند. اگر بیمار برای مدت طولانی از لوله معده استفاده کند، ممکن است در بینی خود زخم ایجاد کند.
بیشتر بیماران هنگام لولهگذاری و در طول مدت استفاده از سوند، مقداری ناراحتی را تجربه میکنند:
- ناراحتیهای موضعی: شایعترین عوارض شامل درد و ناراحتی در گلو و بینی است.همچنین، تحریک مخاط بینی، خون دماغ شدن خفیف و ایجاد زخمهای فشاری روی پوست بینی به دلیل چسب نگهدارنده از دیگر عوارض شایع هستند.
- مشکلات گوارشی: تغذیه لولهای میتواند بر عملکرد روده تأثیر بگذارد. اسهال یکی از رایجترین عوارض است اما بیمار ممکن است دچار نفخ، حالت تهوع، استفراغ یا گرفتگی شکمی نیز شود. این مشکلات اغلب ناشی از عدم تحمل فرمول غذایی یا سرعت بالای گاواژ هستند.
خطرات جدی ناشی از جایگذاری نادرست
جدیترین و خطرناکترین عارضه مربوط به سوند معده، جایگذاری اشتباه لوله در راه هوایی است. در صورتی که لوله به جای مری، وارد نای و ریهها شود، یا اگر محتویات معده از طریق ریفلاکس وارد ریه شوند (آسپیراسیون)، بیمار دچار ذاتالریه آسپیراسیون میشود که یک وضعیت تهدیدکننده زندگی و نیازمند مراقبتهای اورژانسی بیمارستانی است. به همین دلیل، بررسی دقیق جایگاه لوله قبل از هر بار گاواژ، مطلقاً ضروری است.تلاشهای غیرحرفهای برای نصب سوند میتواند منجر به آسیب به مخاط مری و نازوفارنکس یا حتی خونریزی شود و خطر عوارض جدی را به شدت افزایش میدهد.
چرا بیماران به سوند معده نیاز پیدا میکنند؟
هدف از لولهگذاری نازوگاستریک، رساندن مواد مورد نیاز به بدن یا کاهش فشار داخل معده است. بیمارانی که رفلکس بلع ندارند یا توانایی خوردن برای آنها خطرناک است، به این روش درمانی نیاز پیدا میکنند.
تغذیه موقت و اضطراری:
- مشکلات بلع (دیسفاژی): بیمارانی که دچار سکته مغزی، بیماری پارکینسون، یا سایر اختلالات عصبی هستند، اغلب توانایی بلع مطمئن را از دست میدهند و در معرض خطر خفگی قرار میگیرند. در این شرایط، سوند معده تضمین میکند که مواد غذایی مایع و دارو به طور ایمن به معده میرسند.
- بیماران کمهوش یا بیهوش: برای افرادی که در حالت کما یا نیمه بیهوشی قرار دارند و رفلکسهای محافظتی راه هواییشان کاهش یافته است، تغذیه از طریق سوند، امری ضروری محسوب میشود.
- آسیبهای فک و صورت: بیمارانی که جراحیهای بزرگ دهان یا صورت داشتهاند و خوردن طبیعی برای آنها امکانپذیر نیست.
تخلیه و کاهش فشار (دکمپرسیون):
- انسداد روده یا فلج معده: سوند معده برای تخلیه گازها، مایعات و ترشحات اضافی معده استفاده میشود. این فرآیند، که به آن دکمپرسیون میگویند، به کاهش فشار و تسکین حالت تهوع و استفراغ غیرقابل کنترل کمک میکند.
- پس از جراحی شکم: تخلیه ترشحات گوارشی از طریق سوند پس از برخی جراحیها، به حفاظت از مسیر گوارشی کمک میکند.
مراقبتهای حیاتی سوند معده در منزل
مراقبتهای جامع از بیمار گاواژی باید فراتر از صرفاً رساندن غذا باشد؛ این مراقبتها تضمینکننده راحتی و پیشگیری از عوارض طولانیمدت هستند:
- بهداشت دهان و دندان: بیمارانی که از راه دهان غذا نمیخورند، با کاهش جریان طبیعی بزاق مواجهاند، که آنها را مستعد خشکی دهان، عفونتها و پوسیدگی دندان میکند. بنابراین، مسواک زدن منظم دندانها، تمیز کردن زبان و مرطوب نگهداشتن دهان به صورت روزانه، یک ضرورت مطلق است.
- مراقبت از بینی و جلوگیری از زخم فشاری: سوراخهای بینی و پوست اطراف سوند باید روزانه تمیز شوند. چسب سوند روی بینی باید به صورت دورهای (ترجیحاً روزانه) جابجا یا تعویض شود تا از ایجاد زخمهای فشاری در اثر فشار مداوم لوله جلوگیری گردد.
- چرخش لوله برای جلوگیری از چسبندگی: یک پروتکل مهم این است که سوند نازوگاستریک باید روزانه ۳۶۰ درجه چرخانده شود. این عمل ساده، از چسبیدن نوک لوله به دیواره داخلی معده و ایجاد زخم در محل تماس جلوگیری میکند.
- تعویض دورهای: لوله NGT یک وسیله موقت است و باید به صورت دورهای تعویض شود (معمولاً هر دو هفته یکبار توسط پرستار متخصص، یا در سوندهای سیلیکونی تا ۶۰ روز).
انواع سوند معده: از تک لومن تا سوند شکمی
سوندها بر اساس عملکرد و مدت زمان استفاده، انواع مختلفی دارند:
- سوند تک لومن (تک کاناله): دارای یک کانال منفرد برای رساندن غذا یا دارو به معده است.
- سوند دو لومن (دو کاناله): این نوع سوند اغلب برای مکش (ساکشن) و تخلیه طراحی شده است. کانال پهنتر برای مکش و کانال باریکتر به عنوان دریچه هوا عمل میکند تا فشار خلاء کاهش یابد و از چسبیدن لوله به مخاط داخلی معده جلوگیری شود.
- سوند شکمی (گاستروستومی یا PEG): اگر پیشبینی شود بیمار برای مدت طولانی (بیش از ۶ هفته تا ۱۲ هفته) به تغذیه لولهای نیاز دارد (مانند بیماران فلج کامل)، لوله نازوگاستریک که موقت است، باید با یک سوند دائمیتر تعویض شود.
این تصمیم برای تغییر از NGT به PEG (لوله تغذیه از طریق پوست به معده) یک شاخص مهم در برنامهریزی مراقبتهای بلندمدت است. سوند نازوگاستریک میتواند با تحریک مخاط و افزایش خطر آسپیراسیون در طولانیمدت، کیفیت زندگی بیمار را کاهش دهد. بنابراین، اگر وضعیت بالینی بیمار نشان دهد که توانایی بلع تا چند ماه آینده بازنمیگردد، برنامهریزی برای گاستروستومی آغاز میشود تا مراقبت راحتتر و با عوارض کمتری دنبال شود.
| ویژگی | سوند نازوگاستریک (NGT) | سوند گاستروستومی (PEG/شکمی) |
| مسیر ورود | بینی به معده | شکم به معده (از طریق جراحی کوچک) |
| مدت زمان استفاده | موقت (معمولاً تا ۶-۱۲ هفته) | طولانی مدت (بیشتر از چند ماه) |
| هدف اصلی | تغذیه/تخلیه موقت، موارد اورژانسی | تغذیه دائمی یا طولانیمدت |
| خطر آسپیراسیون | بالاتر (به دلیل تحریک مری) | پایینتر (پس از التیام محل زخم) |
| مراقبت در منزل | مراقبت از بینی و حلق | مراقبت از محل برش و پوست شکم |
پودر گاواژ چیست؟
محلولهای غذایی مورد استفاده در گاواژ، باید حاوی تعادل کاملی از مواد مغذی مورد نیاز بیمار از جمله پروتئین، کربوهیدرات و ویتامینها باشند.
- محلولهای تجاری: این محلولها به صورت پودرهای تجاری آماده (که گاهی به آنها “پودر گاواژ” گفته میشود) تهیه میشوند و ترکیب استانداردی دارند.
- محلولهای خانگی: تهیه غذا در منزل مستلزم پخت کامل مواد اولیه و سپس ترکیب و میکس کردن آنها است. مواد اولیه شامل برنج، گوشت (قرمز یا سفید)، تخم مرغ، سبزیجاتی مانند گوجهفرنگی و هویج، روغنهای گیاهی (مانند روغن کانولا) و در صورت لزوم عسل است. مهم است که پس از میکس، محلول حتماً از یک صافی فلزی ریز عبور داده شود تا هیچ ذره درشتی باقی نماند؛ زیرا ذرات درشت یکی از دلایل اصلی انسداد سوند هستند.
انتخاب رژیم غذایی مناسب (مانند رژیم پرپتاسیم یا دیابتی) باید حتماً توسط متخصص تغذیه و با توجه به شرایط سلامتی و سن بیمار انجام شود.
دکمپرسیون معده چیست؟
دکمپرسیون معده فرآیندی است که طی آن فشار داخل معده و دستگاه گوارش کاهش مییابد. این کار با استفاده از لوله سوند و دستگاه ساکشن (مکش) انجام میشود تا گازها، مایعات یا ترشحات گوارشی که به دلیل انسداد روده یا فلج معده تجمع یافتهاند، تخلیه شوند. کاهش این فشار برای تسکین نفخ، درد شکمی و جلوگیری از استفراغ بیمار ضروری است.
تفاوت اصلی لاواژ و گاواژ چیست؟
تفاوت اصلی این دو در جهت جریان مواد است:
- گاواژ (Gavage): به معنای تغذیه کردن و وارد کردن غذا یا دارو به معده است.
- لاواژ (Lavage): به معنای شستوشو و تخلیه محتویات معده است.
لاواژ معده معمولاً یک اقدام اورژانسی است و در مواقعی مانند مسمومیتهای حاد (بلع بیش از حد دارو یا الکل) یا در برخی موارد برای آمادهسازی دستگاه گوارش قبل از عمل جراحی استفاده میشود.در فرآیند لاواژ، مایع (مانند آب یا سالین) وارد معده شده و سپس برای تخلیه مواد سمی یا محتویات اضافی خارج میشود.با این حال، باید توجه داشت که لاواژ در مواردی مانند بلع مواد خورنده (اسیدها یا بازهای قوی) یا مواد نفتی ممنوع است، زیرا خطر پارگی یا آسپیراسیون شدید را افزایش میدهد.
چه زمانی باید با مرکز درمانی تماس گرفت؟
آگاهی از علائم هشداردهنده برای حفظ جان بیمار حیاتی است. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، باید فوراً با تیم پزشکی یا پرستاری متخصص تماس بگیرید:
- مشکلات تنفسی: اگر بیمار هنگام دریافت گاواژ دچار سرفه شدید، خفگی، یا مشکل تنفسی شد. این میتواند نشاندهنده ورود لوله به ریه یا آسپیراسیون باشد.
- جابجایی یا خروج سوند: اگر لوله به طور ناخواسته خارج شد یا درجهبندی روی آن حتی چند سانتیمتر تغییر کرد. در این شرایط، تا زمانی که متخصص جایگیری صحیح را تأیید نکرده است، از گاواژ کردن خودداری کنید.
- عدم اطمینان از جایگیری لوله: اگر قبل از تغذیه از قرارگیری صحیح لوله اطمینان ندارید.
- مشکلات گوارشی مداوم: استفراغ، تهوع، اسهال یا یبوست شدید که بیش از یک روز ادامه یابد.
- علائم عفونت در PEG: قرمزی، ورم، تب، یا نشت غذا از اطراف سوند شکمی (PEG).
| علامت خطر | اهمیت/علت احتمالی | اقدام فوری |
| مشکل تنفسی، خفگی، یا سرفه شدید حین گاواژ | قرارگیری لوله در ریه یا آسپیراسیون | قطع فوری گاواژ و تماس با اورژانس |
| خارج شدن ناخواسته سوند یا جابجایی آن | عدم اطمینان از محل دقیق سوند | عدم استفاده تا بررسی و نصب مجدد توسط پرستار متخصص |
| استفراغ یا اسهال شدید و مداوم | عدم تحمل غذا، عفونت یا انسداد | مشورت فوری با پزشک یا متخصص تغذیه |
چرا انتخاب متخصص برای نصب سوند حیاتی است؟
مهمترین دغدغه برای خانوادهها و پرسنل درمان، جلوگیری از عوارض تهدیدکننده زندگی، به ویژه نصب اشتباه سوند در ریه است. اگر نصب سوند معده به درستی انجام نشود، میتواند عوارض جدی از جمله تهوع، نفخ، آسیب به مخاط، و خونریزی ایجاد کند.حضور یک پرستار متخصص تضمین میکند که فرآیند نصب سوند با رعایت کامل پروتکلها و ایمنی انجام شده و خطر آسپیراسیون ناشی از جایگذاری نادرست به حداقل ممکن کاهش یابد. این تخصص، آرامش خاطر لازم را برای خانواده فراهم میآورد.
خدمات پرستاری ارسطو برای بیماران گاواژی در منزل
ارسطو، به عنوان یکی از مراکز شناختهشده ارائه دهنده خدمات پرستاری در منزل، خدمات کاملی را برای بیماران نیازمند به تغذیه لولهای فراهم میآورد:
- نصب، تعبیه و تعویض سوند معده در منزل: تیمهای متخصص ارسطو، با تجربه بالا در زمینه لولهگذاری، فرآیند تعبیه یا تعویض سوند نازوگاستریک را در محیط آرام و بهداشتی منزل انجام میدهند. این کار، خطر ناشی از انتقال بیمار به مراکز درمانی و استرس ناشی از آن را کاهش میدهد.
- پرستاری تخصصی بیمار گاواژی: پرستاران مجرب، خدمات جامع مراقبتی شامل نظارت دقیق بر فرآیند گاواژ، تعیین حجم و سرعت مناسب تغذیه، جلوگیری از انسداد لوله و مدیریت عوارض شایع گوارشی را ارائه میدهند.
- ویزیت پزشک در منزل: در صورت نیاز به تنظیم دوز دارو، تغییر نوع سوند (تغییر NGT به PEG در صورت نیاز به مراقبت طولانیمدت) یا نظارت بر وضعیت عمومی بیمار، امکان ویزیت پزشک متخصص در منزل فراهم است.
- خدمات تزریقات و دارویی: تیم پرستاری ارسطو مسئولیت تزریق ایمن داروها و محلولها از طریق سوند معده و مدیریت سایر نیازهای تزریقی بیمار را بر عهده میگیرد.
با انتخاب خدمات پرستاری در منزل ارسطو، میتوانید اطمینان حاصل کنید که عزیز شما در محیط خانه، تحت نظارت متخصصینی مجرب و دلسوز، بهترین مراقبتهای تغذیهای و درمانی را دریافت میکند.
برای دریافت مشاوره رایگان تخصصی در خصوص خدمات سوند معده در منزل، تعویض گاواژ و مراقبتهای پرستاری بیمار، همین حالا با ما تماس بگیرید.
در صورتی که پس از مرخص شدن بیمارتان نیاز به پرستار یا پزشک متخصص داشتید می توانید با خدمات پرستاری در منزل ارسطو تماس گرفته و از خدمات ما در بهترین حالت ممکن استفاده کنید.
پرسش و پاسخ متداول (FAQ)
۱. مدت زمان مجاز ماندن سوند بینی معده چقدر است؟
لوله نازوگاستریک (NGT) یک راهحل موقتی تلقی میشود. معمولاً توصیه میشود که این لوله بیش از ۶ هفته در محل باقی نماند. با این حال، استفاده از سوندهای سیلیکونی باکیفیت و آنتی باکتریال ممکن است ماندگاری را تا ۶۰ روز نیز افزایش دهد. اگر نیاز به تغذیه لولهای برای مدت طولانیتر (بیش از چند ماه) وجود دارد، لازم است که سوند از طریق جراحی کوچک شکمی (گاستروستومی یا PEG) جایگزین شود تا عوارض کاهش یابد.
۲. چگونه میتوان از انسداد سوند معده جلوگیری کرد یا آن را برطرف ساخت؟
بهترین روش برای جلوگیری از انسداد، تمیز نگه داشتن لوله است. سوند باید حتماً قبل و بعد از تزریق هر مادهای (غذا یا دارو) با حداقل ۳۰ سیسی آب شستشو داده شود. همچنین، تمام غذاها و داروها باید کاملاً صاف شده و عاری از ذرات کوچک باشند. در صورت انسداد، از اعمال فشار شدید با سرنگ خودداری کنید؛ پرستاران متخصص معمولاً با تزریق ملایم آب گرم یا در برخی موارد با نوشابه گازدار سعی میکنند انسداد را برطرف کنند.
۳. مدیریت یبوست یا اسهال ناشی از تغذیه لولهای چگونه است؟
مشکلات گوارشی مانند اسهال و یبوست در بیماران گاواژی شایع هستند.
- مدیریت اسهال: اسهال ممکن است به دلیل سرعت بالای تزریق غذا، غلظت زیاد فرمول، یا عفونت رخ دهد. باید سرعت گاواژ را کاهش داد و دمای غذا را کنترل کرد. اگر اسهال بیش از یک روز ادامه یافت، باید با پزشک و متخصص تغذیه برای بررسی فرمول غذایی مشورت کرد.
- مدیریت یبوست: این عارضه اغلب به دلیل کمبود فیبر و مایعات است. اطمینان از میزان کافی مایعات در برنامه غذایی و در صورت امکان، افزایش تدریجی فیبر رژیمی (تحت نظر متخصص) میتواند به رفع یبوست کمک کند.
۴. آیا بیماران گاواژی نیاز به مراقبت از دندانها و لثهها دارند؟
بله، مراقبت از سلامت دهان و دندان برای بیماران گاواژی حیاتی است. از آنجا که این بیماران غذا از طریق دهان مصرف نمیکنند، جریان بزاق کاهش یافته و این امر خطر ابتلا به عفونت، خشکی دهان و بیماریهای لثه را افزایش میدهد. لازم است روزانه دندانها و دهان بیمار با مسواک نرم یا گاز استریل مرطوب تمیز شوند.
۵. آیا میتوانیم سوند معده را خودمان در منزل بکشیم؟
خیر، اگرچه کشیدن سوند یک فرآیند ساده است، اما باید توسط پرستار متخصص انجام شود. قبل از خارج کردن سوند، لازم است با تزریق ۳۰ سیسی آب، اطمینان حاصل شود که لوله کاملاً تمیز و خالی است. کشیدن سوند با تکنیک صحیح ناراحتی بیمار را به حداقل رسانده و از آسیبهای احتمالی به مجاری مری و بینی جلوگیری میکند.
۶. آیا قرار دادن سوند معده (NGT) دردناک است؟
لولهگذاری نازوگاستریک اغلب یک روش بدون درد است. با این حال، بیمار ممکن است هنگام عبور لوله از بینی و حلق، احساس ناراحتی یا فشار خفیف را تجربه کند. اگر بیمار هوشیار باشد، پزشک یا پرستار میتواند از بیحسکنندههای موضعی در ناحیه گلو استفاده کند تا میزان ناراحتی به حداقل برسد.
