زخم بستر و مراقبت های پرستاری آن

زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه

زخم بستر چیست؟

زخم بستر اغلب در بین افراد بیمار و سالمندانی که به مدت طولانی بدون تحرک در بستر قرار دارند به وجود می‌آید، همچنین دیده شده ابتلا به بیماری زخم بستر در افراد معلول و کم توان که به شکل طولانی مدت از ویلچر استفاده می‌کنند نیز وجود دارد.

نام دیگر زخم بستر زخم فشاری است، زیرا این نوع زخم ها اکثرا به علت فشار بیشتر از حد معمول مویرگ ها، به مدت طولانی بر سطح پوست ایجاد می‌گردد و سبب نکروز قسمت محدودی از بافت های نرم پوست می‌شود. این نوع زخم ها معمولا در ناحیه‌ای که سخت بوده و در آن استخوان وجود دارد مانند: باسن، مچ پا، پاشنه، استخوان دنبالچه ایجاد می‌شود زیرا در این قسمت ها بافت پوست بین دو سطح سخت استخوان و فشار وزن بیمار از بستر قرار می‌گیرد.

در واقع زمانی که پوست در ناحیه استخوانی و سخت به مدت طولانی تحت فشار باشد، میزان انتقال خون به سطح فشار آمده کم شده و در نتیجه سبب کم خونی و کاهش سطح اکسیژن بافت آن ناحیه می‌شود.

شکل گیری زخم بستر

زخم بستر در دسته زخم های مزمن قرار داشته و معمولا روند شکل‌گیری آن در 4 مرحله است. در واقع در مرحله ی اول در ابتدای ابتلا به زخم بستر، علامت قابل توجهی بر پوست ایجاد نشده و طی چند روز بسته به مدت و میزان فشار، سطح پوست کمی قرمز می‌شود، همچنین در این زمان ممکن است در هنگام لمس کردن ناحیه زخم، رنگ پوست زرد شده و بیمار احساس درد کند.

در مرحله دوم زخم به رنگ قرمز و کم عمق و به شکل تاول دیده می‌شود، در این مرحله تشخیص بیماری و درمان راحت بوده و هرچه زودتر باید برای درمان آن اقدام کرد. در مرحله سوم در صورت عدم توجه به درمان زخم بستر، عمق زخم شدیدتر شده و زخم دهانه باز می‌کند، همچنین قسمت پایین زخم، زرد رنگ شده و بافت مرده می‌شود و زخم در این ناحیه کم کم گسترش پیدا می‌کند.

در مرحله نهایی زخم بافت بیشتری از دست داده و در اکثر مواقع تاندون و عضله را نیز گرفتار می‌کند، در این حالت زخم بسیار بوی بد داشته و رنگ آن تیره و خشن می‌شود، در این مرحله عملا آن قسمت از ناحیه به دلیل گسترش عفونت از بین رفته است.

زخم بستر چه خطراتی دارد؟

میزان خطر زخم بستر را می‌توان با توجه به تحمل پوست ارزیابی کرد، اما در نتیجه با توجه به اینکه این نوع زخم ها عمیق و دهانه آن باز بوده دچار عفونت شده و درد شدید را با خود به همراه دارد، و در بسیاری از مواقع در صورت تشخیص دیر هنگام سبب مرگ بیمار می‌شود. در این قسمت بررسی چهار نوع از عفونت های خطرناک زخم بستر می‌پردازیم.

عفونت های آمپوتاسیون

یکی از خطرناک زخم بستر ابتلا به عفونت های آمپوتاسیون است. بیمار در صورت ابتلا به این عفونت، به علت پیشرفت و گسترش عفونت، باید قطع عضو شود و در بیشتر مواقع بعد از قطع عضو، بیمار دچار ابتلا به عفونت شدید باکتریایی شده و بدن وی قادر به مقابله نبوده و در نهایت منجر به مرگ بیمار می‌شود.

عفونت نکروزان اف

یکی دیگر از عوامل خطرناک زخم بستر عفونت نکروزان اف است. در زمان ابتلا به این عفونت در کوتاه‌ترین مدت، تمام بدن به عفونت نکروزان اف درگیر شده و عفونت کم کم به بافت آسیب می‌رساند و اگر سریع درمان نشود کمتر از 24 ساعت سبب مرگ بیمار می‌شود.

عفونت گانگرن گازی

یکی دیگر از عفونت های خطرناک در زخم بستر گانگرن گازی است. این عفونت زمانی رخ می‌دهد که زخم بیمار به درستی تمیز و درمان نشده باشد. در نتیجه در مدت کوتاه باعث از بین رفتن سریع بافت شده و عضلات را سریع تخریب می‌کند. توجه داشته باشید این عفونت بسیار سمی بوده و ممکن است کل بدن بیمار را در کمترین زمان درگیر کرده و سبب مرگ وی گردد.

عفونت استخوانی

یکی دیگر از خطرات زخم بستر که بسیار باید مورد توجه قرار گیرد عفونت استخوانی است. این عفونت به راحتی به استخوان ها سرایت کرده و سبب کاهش تحرک و در نتیجه قطع عضو می‌شود، این نوع عفونت نیز بسیار خطرناک بوده و می‌تواند چندین سال از استخوان ها تغذیه کرده و در صورت عدم توجه می‌تواند به راحتی در سراسر بدن تکثیر پیدا کرده و باعث مرگ بیمار گردد.

آموزش به بیمار زخم بستر

در افراد بی تحرک و در بستر بیماری رعایت موارد زیر می‌تواند کمک فراوانی در پیشگیری و گسترش زخم بستر نماید پس در این قسمت با ما همراه باشید.

برای جلوگیری از گسترش زخم بستر بهتر است به طور مرتب و طبق برنامه ، پوزیشن بیمار را هر 2 ساعت یک بار تغییر داده و از بی‌حرکت ماندن آن در طولانی مدت جلوگیری شود.
پوست بیمار باید مرتب دیده شود و به طور منظم با آب گرم و صابون تمیز کرده و سپس خشک شود.
بهتر است در حین جا‌به‌جایی بیمار از کشیدن وی بر روی تخت جلوگیری کرده و برای بالا کشیدن بیمار از ملافه استفاده شود.
از لمس کردن و ماساژ دادن ناحیه زخم بیمار به شدت جلوگیری نمایید.
حتما به خشکی پوست بیمار توجه داشته باشید و در صورت خشک بودن پوست بهتر است، به دکتر معالج اطلاع داده و جهت تهیه کرم مناسب اقدام نمایید. اما برای ماساژ در صورت نیاز، می‌توان از روغن زیتون استفاده کرد.
در صورتی که بیمار عدم کنترل در ادرار و مدفوع خود دارد، باید از تماس ادرار و مدفوع بر پوست وی جلوگیری کرده و برای تمیز کردن بیمار از شامپوهای ملایم مانند شامپو بچه استفاده شود.
حتما در طول درمان بیماری از رساندن ویتامین ، پروتئین، مواد معدنی و آب به بدن بیمار اطمینان حاصل فرمایید.
برای اینکه عضلات بیمار قوی شده و پوستش ترمیم یابد، بهتر است فیزیوتراپی و انجام حرکات ورزشی در برنامه روزانه وی قرار گیرد تا خون بیشتری به پوست بیمار برسد.
از تشک برقی یا بالشت و پدهای حمایت کننده در مناطق آسیب پذیر استفاده شود.

آیا زخم بستر درمان قطعی دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت بله زخم بستر درمان دارد، اما نوع درمان زخم بستر بسته به عمق و درجه زخم با یکدیگر متفاوت است.

در موضوع زخم بستر در ابتدا باید، با تغییر پوزیشن بیمار و کم کردن فشار در پوست و بدن بیمار و همچنین استفاده از تشک برقی و فیزیوتراپی از گسترش و پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.

در مرحله بعدی با توجه به نوع زخم برای درمان گزینه های جراحی، درمان های تخصصی، استفاده از داروهایی برای کنترل درد و داروهای ضد عفونت و همچنین استفاده از پانسمان جهت بازسازی بافت زخم شده بسیار کارساز خواهد کرد.

سخن پایانی

در صورتی که اطلاع کافی از این بیماری ندارید می‌توانید برای مشاوره و راهنمایی از خدمات پرستاری ارسطو استفاده کنید. در نتیجه توجه داشته باشید که اگر زخم بستر زود تشخیص داده شود و خیلی سریع برای درمان آن اقدام شود، اصلا جای نگرانی نبوده و این بیماری درمان شده و خطر مرگ برای بیمار وجود نخواهد داشت.